Росей

Россия» бетден джиберилгенди)

Эресей Федерация, Эресей[2][3] неда Россей[4], Россия[5] (орус. Российская Федерация, Россия, РФ) — Евразияда (Европаны кюнчыгъыш джанында эмда Азияны Шимал джанында) орналгъан къралды. Джерини ёлчеми бла эм уллу къралды Джер юсюнде (17 234 031 км² неда 12 % (1/9) саулай къургъакъ джерни, неда 12,65 % (1/8) адам джашагъан джерден).

Халкъыны саны — 146 119 928 адам. Адам саны бла Эресей Джер юсюнде тогъузунчу орундады. Халкъны кёбюсю — 73,1 % шахарлада джашайды. Халкъны къурамындан 79,83 % оруслуладыла. Россияни кърал тили — орус тилди.

Эресейни 18 кърал бла чеклери барды, аладан джер бла: Норвегия, Финляндия, Эстония, Латвия, Литва, Польша, Белоруссия, Украина, Хачыпсы (Абхазия), Гюрджю, Къыбыла Тегей, Азербайджан, Къазакъстан, Къытай, Монголия, Шимал Корея; тенгиз бла — Япония, АБШ.

Эресейни ара шахары Москвады. Эресейде 11 шахар барды адам саны 1 миллиондан кёб, ала: Москва, Санкт-Петербург, Новосибирск, Екатеринбург, Тёбен Новгород, Самара, Омск, Къазан, Челябинск, Дондагъы Ростов, Уфа.

Тарихи

тюзет

Политикасы

тюзет

Эресей 83 административ-территориал биримлеге бёлюнеди, аланы ичинде 21 республика (энчи къраллыкъла). Эресей Федерацияны Конституциясына кёре ол федератив демократ къралды.

Президенти — Владимир Путин. Премьер-министри — Михаил Мишустин.

Эм уллу политика партия «Бирлешген Россия» («Единая Россия»).

Халкъы

тюзет

Биринчи кере саулай халкъ санау Россей Империяда 1897 джыл ётгенди. Ол санаугъа кёре къралда — 67 миллион бла 473 минг адам джашагъанды. 1950—2008 джыллада халкъны саны тюрленнгенин график кёргюзтеди:

 
Россияны 1950—2008 дж. халкъ саны тюрленнгени

Миллетлери

тюзет
Эресейни миллетлери 2020
миллет ㅤㅤㅤㅤㅤбитеу саныㅤㅤㅤㅤㅤ %
1 оруслула 105 579 179 71.73
2 татарлыла 4 713 669 3,20
3 чеченлиле 2 942 961 1,14
4 башкъуртлула 1 571 879 1,07
5 чувашлыла 1 067 139 0,73
6 аварлыла 1 012 074 0,69
7 эрменлиле 946 172 0,64
8 украинлиле 884 007 0,60
9 черкеслиле 638 101 0,44
10 даргинлиле 626 601 0,43
11 казакълыла 591 970 0.40
12 къумукълула 565 830 0,38
13 юнгюшлюле 517 186 0,35
14 лезгинлиле 488 608 0,33
15 тегейлиле 485 646 0,33
16 мордвинле 484 450 0,33
17 якутлула 478 409 0,33
18 азербайджанлыла 474 576 0,32
19 бурятлыла 460 053 0,31
20 марийлиле 423 803 0,29
21 удмуртлула 386 465 0,26
22 таулула 351 315 0,25
23 таджиклиле 350 236 0,24
24 узбеклиле 323 278 0,22
25 тувалыла 295 384 0,20
26 къырым татарлыла 257 592 0,18
27 белоруслула 208 046 0,14
28 немчала 195 256 0,13
29 къалмукълула 179 547 0,12
30 лакълыла 173 416 0,12
31 чыгъанлыла 173 400 0,12
32 табасаранлыла 151 466 0,10
33 комиле 143 516 0,10
34 башха миллетле 2 411 226 1,66
35 миллетин айтмагъанла 16 594 759 1,01

Белгиле

тюзет
  1. «Варягла» чакъырылгъан тарих дата, Россияны къраллыкъ тарихи тохтаусуз ол датадан саналыб башлайды. Бусагъатдагъы халда Россия Федерация (РСФСР) 1917 джыл 7 ноябрда къуралгъанды. 1991 джыл 25 декабрдан бери бусагъатдагъы атын джюрютеди.
  2. Суюнчев Х. И., Урусбиев И. Х. Русско-карачаево-балкарский словарь. Около 30 000 слов. Москва: «Советская энциклопедия», 1989. С. 155. .
  3. Семенланы Суфия Исмаилни къызы. "Къарангы" назму..
  4. Къарачай-малкъар сёзлюк (адабиятдан юлгюле).
  5. Суюнчев Х. И., Урусбиев И. Х. Русско-карачаево-балкарский словарь. Около 35 000 слов. Москва: «Советская энциклопедия», 1965. С. 788. .
   Бу, Россияны юсюнден тамамланмагъан статьяды. Бу статьяны тюзетиб эмда информация къошуб, проектге болушургъа боллукъсуз.