Хачыпсы
«Абхазия» соруу да бу бетге келтиреди; башха магъаналарына да къарагъыз: Абхазия (магъаналары).
Хачыпсы Республика
Аҧсны Аҳәынҭқарра
 |
 |
| Гимн | Аиааира («Хорлам») |
|---|
| Оноу формасы | Президент-парламент республика |
|---|---|
| Президент Вице-президент Премьер-министр |
Рауль Хаджимба Виталий Габния Беслан Бутба |
| Тил(лер)и | хачыпсы, орус |
| Ара шахары | Согъум[1] |
| Уллу шахар(лар)ы | Согъум[2], Гагра, Гудаута |
|---|---|
| Бютеу территориясы | 8665 км² км2 (дунияда 163-чю) |
| Сууну юсю | аз % |
| Сагъат бёлгеси | UTC +4 |
| Эркинлиги | 26 ноябрь 1994 джылда[3] (Гюрджюден) |
|---|---|
| Къуралгъаны | VIII ёмюр: Хачыпсы патчахлыкъ 1491 джыл: Хачыпсы бийлик 4 март 1921 джыл: Хачыпсы ССР |
| Бютеу халкъы (2011) | 240 705[4] адам (дунияда -) |
|---|---|
| Къалынлыгъы | 40 адам/км2 |
| БИП (номинал) (2009) | $ 494,006 млн (-) |
|---|---|
| БИП (ном.) адам башына | $ 2286 |
| Валютасы | сом[5] (RUB, код 643) |
| Домен(лер)и | джокъду |
|---|---|
| Телефон коду | +7 840 эм +7 940[6][7] |
Хачыпсы[8] (хач. Аҧсны [Апсны́], гюрдж. აფხაზეთი [Апхазе́ти]) — Тау Артыны кюнбатыш кесегинде, Къара тенгизни къыбыла-кюнчыгъыш джагъасында орналгъан регионду. Хачыпсы властланы юрисдикциясына кёре — Хачыпсы Республика (хач. Аҧсны Аҳәынҭқарра), Гюрджюню юрисдикциясына кёре — Хачыпсы Автоном Республика (гюрдж. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა). Алгъада — Хачыпсы Социалист Совет Республика эм Хачыпсы Автоном Совет Социалист Республика (Гюрджю ССР-ге кирген) болгъанды.
Гюрджюню Конституциясына кёре Гюрджюню бир бёлюмюдю. Алай а 1992—1993 джыллада баргъан къазауатдан сора Хачыпсыны Гюрджю властла контролда тутмайдыла.
Хачыпсыны бойсунмаулугъун Россия Федерация (26 август 2008), Никарагуа (5 сентябрь 2008), Венесуэла (10 сентябрь 2009), Науру, Къыбыла Тегей эмда Преднестровье таныгъанды.
Географиясы
тюзет
Хачыпсы, Тау Артыны шимал-кюнбатыш кесегинде, Псоу бла Ингури сууланы орталарында орналыбды. Шималда Россия бла, кюнчыгъышда уа Гюрджю бла чеклери барды, къыбыла-кюнбатышда Къара тенгизде джагъасы барды (узунлугъу — 210 км-ден кёб).
Халкъы
тюзетХачыпсыда 240,7 минг чакълы бир адам джашайды. Аладан кёбюсю (51,5 %) шахарлада. Ара шахары эмда эм уллу шахары — Согъумду (43,7 минг адам).
Уллу шахарлары
тюзетМиллетлери
тюзет| Джыл | Гюрджюлюле | Хачыпсылыла | Оруслула | Эрменлиле | Греклиле | Бютеу |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 36.3% (67,494) |
30.1% (55,918) |
6.7% (12,553) |
13.8% (25,677) |
7.6% (14,045) |
201,000 |
| 1939 | 29.5% (91,967) |
18.0% (56,197) |
19.3% (60,201) |
15.9% (49,705) |
11.1% (34,621) |
311,885 |
| 1959 | 39.1% (158,221) |
15.1% (61,193) |
21.4% (86,715) |
15.9% (64,425) |
2.2% (9,101) |
404,738 |
| 1970 | 41.0% (199,596) |
15.9% (77,276) |
19.1% (92,889) |
15.4% (74,850) |
2.7% (13,114) |
486,959 |
| 1979 | 43.9% (213,322) |
17.1% (83,087) |
16.4% (79,730) |
15.1% (73,350) |
2.8% (13,642) |
486,082 |
| 1989 | 45.7% (239,872) |
17.8% (93,267) |
14.3% (74,913) |
14.6% (76,541) |
2.8% (14,664) |
525,061 |
| 2003 | 21.3% (45,953) |
43.8% (94,606) |
10.8% (23,420) |
20.8% (44,870) |
0.7% (1,486) |
215,972 |
Галерея
тюзет-
Джангы Афон монастырь -
Гагра шахарда -
Гег чучхур -
Согъумну кёрюмю -
Согъумну кёрюмю -
Согъумну джагъасында -
Согъум ботаника терек бачха
Белгиле
тюзет- ↑ Хачыпсы Республиканы Конституциясы — 10 статья
- ↑ Хачыпсы Республиканы Конституциясы — 4 статья
- ↑ Джангы конституциясы алыннган дата. Дагъыда 12 декабрь 1999 джыл Бойсунмаулукъну юсюнден акт алыннганды. 30 сентябрь — Хачыпсы Республиканы бойсунмаулукъ кюню деб белгиленеди, ол 1993 джылда Хачыпсыда къазауатны бошалгъаны бла байламлыды
- ↑ Численность населения Абхазии составляет 240 705 человек
- ↑ Закон Республики Абхазия «О Национальном банке Республики Абхазия» (статья 28)
- ↑ «Абхазия получила российские телефонные коды» — Лента.ру (28.09.2009)
- ↑ Абхазия перешла на российские телефонные коды
- ↑ Эльбрусоид: Карачаево-балкарско—русский словарь
 Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.
|