Министр

Толтуруучу власть
Толтуруучу власть Къралны башчысы Диктатор Монарх Президент Правительство Правительствону башчысы Канцлер Толтуруучу властны башчысы Премьер-министр Министрлени кабинети Министрлик Министр Кърал оноуну системасы Кърал оноуну президент системасы Кърал оноуну джарым президент системасы Кърал оноуну парламент системасы Парламент демократия Парламент монархия Парламент республика Къатыш кърал оноу система Кърал оноуну Вестминстер системасы Тизимле Президентлени тизими Кърал башчыланы тизими Правительстволаны тизими Губернатор Мэр

Мини́стр (лат. minister — «джумушчу») — правительствону члениди. Асламысы бла — министрликни башчысыды. Кёбюсюне министр — кърал къуллукъчуду эмда кърал неда регионал правительствода къуллукъ орун алады.

Сёзню тарихи

Министр (фр. ministre, лат. minister — «джумушчу») — кърал оноу джюртюуню эм магъаналы органларыны — правительствогъа кирген министрликлени — башчыларыны орун атыды. АБШ-да, Уллу Британияда, Мексикада эмда талай башха къралда министрлени барысы неда бир кексеги кърал секретарь атны джюрютедиле, Уллу Британияда уа бир къауум министрлеге канцлер деб айтылады (Казначейликни канцлери, Ланкастер герцоглукъну канцлери д. а. к.).

Статусу эмда оруннга салыныуу

Кёб къралда министрлени энчи категориягъа юлешген адет барды, сёз ючюн, Уллу Британияда:

1. Санагъат министрликлеге башчылыкъ этген министрле;
2. Портфелсиз министр — правительствону члени, алай а министрликге башчылыкъ этмей, премьер-министрни айры джумушларын тындыргъан эмда правительствону олтурууларында чёб атар хакъы болгъан министрди;
3. Кърал министрле, де-факто министрликлени башчыларыны орунбасарларыдыла;
4. Кичи министрле — парламент секретарла, министрлени парламент бла байламларын баджарадыла.

Министрлени тюрлю-тюрлю къраллада конституцион-хакъ статуслары башха болургъа болады. Сёз ючюн, бусагъатдагъы къралла конституцион хакъында министрни къуллукъ орунуну депутат мандат бла бирден алыугъа юч къарам барды.

Биринчи къауумда, артыкъсыз да Вестминстер системаны хайырланнган къраллада (Уллу Британия, Ирландия, Канада, Австралия), быллай бирлешиу керекди, экинчиде (ГФР, Италия, Австрия, Польша) — алай этерге болады, ючюнчюде уа (РФ, Болгария, Литва, Норвегия, Нидерландла) — джасакълыды. Министрлени кертилик роллары да айры болады, парламент къраллада министр орунну кёбюсюне профессионал политикачыла, президент республикалада уа профессионал администраторла аладыла.

Башха

• Дипломатияда министр — посолдан рангы бла алаша болгъан келечиди.

Дагъыда къарагъыз

• Министрлик
• Министрлени кабинети