Тувалу
Тува́лу (тувалу Tuvalu [tuˈvaːlu], ингил. Tuvalu [ˈtuːvəluː]; 1975 джылгъа дери — Эллис Айрымканла) — Шош океанда, Полинезияда Тувалу архипелагында 5 атолл бла 4 айрымканлада тургъан кърал.
Тувалу
 Тувалуну байрагъы |
 Тувалуну герби |
.svg)
Тувалуну картасы
| Девиз | Tuvalu mo te Atua |
|---|---|
| Гимн | Tuvalu mo te Atua |
| Оноу формасы | Конституциялы монархия |
|---|---|
| Король | III Чарльз |
| Генерал-губернаторы | Тофига Ваевалу Фалани |
| Биринчи-министыры | Фелети Тео |
| Тил(лер)и | тувалу тил, ингилиз тил |
| Ара шахары | Фунафути 8°31′16″к.ш. , 179°11′54″к.д |
| Уллу шахар(лар)ы | Фунафути, Ваиаку |
|---|---|
| Бютеу территориясы | 26 км2 (дунияда 191) |
| Сууну юсю | 0 % |
| Сагъат бёлгеси | UTC +12 |
| Эркинлиги | Уллу Британиядан |
|---|---|
| 1 октябрда 1978 джылда |
| Бютеу халкъы (2023) | 11 396 адам (дунияда 234) |
|---|---|
| Къалынлыгъы | 429,08 адам/км2 |
| БИП (номинал) (2018) | $ 46 млн. доллар (186) |
|---|---|
| БИП (ном.) адам башына (2018) | $ 4231 доллар (115) |
| ААИ (2022) | 0,653 (орта) (132) |
| Валютасы | Тувалу доллар, Австралияны доллары |
| ISO 3166-1 коду | TV |
|---|---|
| Домен(лер)и | .tv |
| Телефон коду | +688 |
Бютеулей Тувалуну территориясы - 26 км², суу джагъасы - 24 км. Тувалуны халкъыны саны 2023 джылгъа — 11 396 адам.
Ара шахары - Фунафути (Ваиаку). 1978-чи джылны 1-чи октябрында Тувалу Уллу Британиядан бойсунаулукъ алгъанды.[1]
Географиясы
тюзетПолинезиялы кърал Тувалу экваторну катында турады, андан бир кесек къыбыла джанында тайыбды. Тувалугъа эм джуукъ тургъан джер шимал-кюнбатышда - Кирибатини Гилбер архипелагы бла къыбыла-кюнчыгъышда - Уоллис бла Футуна архипелагыды. Тувалу 5 атолл (Нанумеа, Нуи, Нукулаэлаэ, Нукуфетау, Фунафути), 3 коралл айрымканлада (Нануманга, Ниулакита, Ниутао) эмда бир атолл-риф айрымканда (Ваитупу) орналгъанды. Тувалуну шимал-кюнбатышдан къыбыла-кюнчыгъышха узакълыкълыгъы - 595 км болады. Эм уллу айрымканы — Ваитупу атолл (5,09 км²), эм гитче — Ниулакита атолл (0,4 км²). Тувалуну эм шимал айрымканы — Нанумеа атолл, эм къыбыла — Ниулакитады.
Тарихи
тюзетТувалуну эртеги тарихи иги тинтилмегенди. Бизни эрагъа дери 300—500 джыллада Тонга бла Самоа айрымканладан биринчи адамла Тувалугъа келгендиле. Испан суу джолоучу Альваро Менданья де Нейра 1568 джылда Тувалу айрымканы къаты бла озуб кетеди, эмда алай бла Тувалуну европачылагъа ачылады. Ингилиз капитан Джон Байрон (назмучуну лорд Джордж Байронну къарт атасы) 1764 джылда Тувалу архипелаг бла ётгенди.