Истанбул
Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Истанбул (магъаналары).Истанбул (тюр. İstanbul — [isˈtanbuɫ], [иста́нбул]) — Тюркню эм уллу шахарыды эмда къралны баш саудюгер, индустриал, культура аралыгъы эм портуду. Босфор ачыкъ богъаз шахарны Европадагъы бла Азиядагъы эки кесекге бёледи эмда бу богъазны юсю бла эки кёпюр салыныбды. Истанбулну эки бёлюмюнде да джашагъан адамла саналса, ол Европаны эм уллу шахары болады, эмда дунияда эм уллу шахарладан бириди. Рим, Византия, Латин эм Осман империяланы ара шахары болгъанды[3].
| Истанбул тюр. İstanbul | ||
|---|---|---|
| ||
| Координатлары: | ||
| Тенгизден мийиклиги: | 100 метр т. м. | |
| Сагъат бёлгеси: | UTC+2, джай — UTC+3 | |
| Къралы: |  Тюрк
| |
| Алгъыннгы атлары: | 330 дери — Византий 450 дери — Джангы Рим 1930 дери — Константинополь | |
| Тамалы салыннганды: | б. э. дери 667 джылда | |
Картада кёрюнюмю:
|
||
| Майданы: | 5 343 км² | |
| Халкъыны саны: | илде — ▲13 854 740 адам[1] шахарда — 6 536 862 адам[2] | |
| Басыннганы: | 2 480,9 адам/км² | |
| Башчысы: | Экрем Имамоглу | |
| Официал сайты: | http://www.ibb.gov.tr/ | |
| Телефон коду: | +90 212 (Европа кесеги) +90 216 (Азия кесеги) | |
| Почта индекси: | 34010-34850 80000-81800 | |
тюрлендириу  |
||
XIII ёмюрде араблыла шахарны «Истинполин» деб таныгъандыла, бу ат грекча εἰς τὴν Πόλι(ν) («ис тин пόли(н)», «ис тим бόли(н)») — «шахаргъа»[4] деген фразадан къуралгъанды. Араблыланы айтыуларындан бусагъатдагъы аты да чыкъгъан болургъа боллукъду[5][6]. Башха версиягъа кёре шахарны бусагъатдагъы аты Исламбул («исламны шахары») дегенден къуралгъанды. Алай а, 1453 джылда Константинополь кючленнгинчи дери да Истинполин ат болгъаны себебли, ахыр версия ишеклиди[7]. 1760 джылда чыкъгъан (практикада реализация этилмеген) фирман, XV ёмюрню документлеринде огъуна тюбеген Исламбол атны официал халда джюрютюрге салгъанды[8][9].
1930 джылгъа дери шахарны официал халкъла аралы аты — Константинополис (грек. «Константинни шахары»; тюр. Konstantiniyye) болгъанды. Башха тарих аты (бусагъатха дери да Константинополисчи патриархны титулунда хайырланнган) — Джангы Рим[10] неда Экинчи Рим (грек. Νέα Ρώμη, лат. Nova Roma) болгъанды. Тамалы салыннгандан 330 джылгъа дери шахарны аты Виза́нтий (грек. Βυζάντιον; Бизантион) болгъанды.
1923 джылда Тюрк республиканы халкъла аралы танылыуундан сора ол джылны 29 октябрында къралны ара шахары Анкара баямланнганды. 28 март 1930 джылда[11][12][13] тюрк тамадалыкъ шахарны къуру тюрк атын хайырланыргъа буйрукъ бергенди. Болса да, грек тилде Константинополь (грек. Κωνσταντινούπολη, «Константинуполи») ат сакъланады. Грекча Истанбул къуру Шахар деб да танылады (грек. Πόλη, «Поли»).
Орналгъаны
тюзетИстанбул, Тюркню шимал-кюнбатыш джанында, дуппурлу джерледе, Босфор ачыгъ богъазны эки джагъасында да эм (къыбылада) Мермер тенгизни джагъасында орналгъанды. Шахарны баш кесеги Европада орналады, гитчереги — Азияда. Шахарны европалы кесегин Алтын Мюйюз бухта эки бёледи. Шахарны майданы — 2 106 км²-ди, координатлары — .
Халкъы
тюзет1912 джылда шахарда эм аны тийресинде джашагъанды: 449 114 тюрклю, 364 469 грекли, 159 153 эрменли, 46 581 чууутлу, 4 331 болгарлы, 142 825 башха адам[14].
Шахарда джашагъан халкъны саныны динамикасы:
|
|
|
|
Сурат галерея
тюзет-
Айя-София -
Кёкмежгит -
Топкапы тохана -
Цистерна Базилика -
Къыз къала -
-
-
-
-
Тарих трамвай -
Сулеймание-джами -
Сыйлы Иринаны клисасы -
Фатих Солтан Мехметни кёпюрю -
Шахар къабыргъала -
-
Валентни акведугу -
Истикляль джаяу орам -
Белгиле
тюзет- ↑ The Results of Address Based Population Registration System, 2012. The Turkish Statistical Institute (28 января 2013 г.). Ал къайнакъдан архивация этилгенди (1 февраль 2013). Тинтилгенди: 28 января 2013 г..
- ↑ Büyükşehir belediyeleri ve bağlı belediyelerin nüfusları — 2011 Население илов (провинций) и ильче (районов-муниципалитетов). ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) VERİ TABANI. TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (Турецкий институт статистики) (2011). Ал къайнакъдан архивация этилгенди (5 август 2012). Тинтилгенди: 9 май 2012.(тюр.)
- ↑ Истанбулын үзэсгэлэнт газрууд ба бэлгэдэл
- ↑ Britannica, Istanbul: In the 13th century Arabs used the appellation Istinpolin, a «name» they heard Byzantines use—eis tēn polin—which, in reality, was a Greek phrase that meant «in the city.»
- ↑ Lewis, ix
- ↑ D. J. Georgacas, The names of Constantinople, American Philological Association: Transactions, Ixxviii (1947), 347-67. См. Edward G. Bourne, The Derivation of Stamboul, Τhe American Journal of Philology, Vol. 8, No. 1 (1887), с. 78-82
- ↑ Adrian Room, Placenames of the world, McFarland, 2006, с. 177
- ↑ "Istanbul", The Encyclopedia of Islam, Vol. IV, E.J. Brill, Leiden: 1997, с. 224
- ↑ Alain Servantie, Le voyage à Istanbul, Editions Complexe, 2003, с. 4
- ↑ Константинополь // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Robinson, Richard D. (1965). The First Turkish Republic: A Case Study in National Development. Cambridge: Cambridge University Press.
- ↑ BBC — Timeline: Turkey
- ↑ Room, Adrian, (1993), Place Name changes 1900—1991, Metuchen, N.J., & London:The Scarecrow Press, Inc., ISBN 0-8108-2600-3 p. 46, 86.
- ↑ George Sotiriadis, An Ethnological Map Illustrating Hellenism in the Balkan Peninsula and Asia Minor, 1918
 Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Истанбул.
|