Мырыт

Мырыт — жулдузладан, кечетледен, жулдузла аралы букъудан, буздан, тылпыудан эм къара жынгылдан къуралгъан ауетли байланнган уллу низамды. Мырытда хар зат саулай ауурлукъну ортасына кёре тёгерек бурулады. Санында Кюн низам бла Жер да болгъан мырыт — Къой жолду. Къой жолдан къалгъан галактикала бек узакъдадыла. Аланы жууукъдагъыларына узакълыкъны мегапарсекледе ёнчелерге келишгендиле, узакъдагъыларына уа — къызыл тебиуню ёлчеминде. 2008 жылда белгиге кёре бизден эм узакъ мырыт — UDFj-39546284-дю. Жерден къарап жангыз да юч мырытны кёрюрге боллукъду: Андромеданы тубанлыгъы (шимал жарымтопда кёрюнеди), Уллу эм Кичи Магелланны булутлары (къыбла жарымтопда кёрюнедиле).

Мырытланы суратларындан жулдузланы суратларын айырыргъа 20 ёмюрню аллына дери онг болмагъанды. 1990 жылгъа жулдузлары айырылгъан 30 мырыт биле эди адам. Ала барысы да жууукъ къауумну санына кире эдиле. Жерни Чорхуна «Хаббл» кёзюлдреумюкню чыгъаргъандан, Жерде уа 10 метрлик кёзюлдреумюкню къурап орнатхандан сора жулдузлары кёрюннген мырытланы саны терк толгъанды. Мырытла кёп тюрлюле боладыла, аланы санында топха ушаш кенгине созулгъанла, жалпакъ бургъучла, аралыкъ къошуулула, шылабла, къынгырла эм а.у.б. Ауурлукъларыны юсюнден айтханда уа, мырытланы ауурлугъу 10⁷ тоннадан 10¹² тоннагъа дери жетеди. Мырытланы дингил кенглиги 5-ден 250 килопарсекге дери жетеди (16-800 минг жарыкълы жыл).

Сурат галерея

Galaxies (ингил.). SEDS. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (11 август 2011).
Галактика. Физическая энциклопедия. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (11 август 2011).
Галактики. Физическая энциклопедия. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (2 июнь 2012).
Наша Галактика — звёздный дом, в котором мы живём. Астрогалактика. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (11 август 2011).
Галактика. Астронет. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (11 август 2011).
Лекция «Наша Галактика: взгляд изнутри» 14.11.2012 Засов А. В. (видео, лекция в Московском планетарии)

Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Мырыт.