Эбзе

Эбзе შვა̈ნ
Эбзеде джай
Орналгъаны
Къралы:	Гюрджю
Регионла:	Самегрело — Земо-Сванети, Рача-Лечхуми эмда Квемо-Сванети
Ара шахары:	Местиа, Лентехи

Статистика билгиле
Майданы:	4 389 км²
Халкъыны саны:	23 000
Басыннганы:	5,2 адам/км²
Административ билгиле
Статусу:	Тарих-география регион
тюрлендириу

Эбзе (гюрдж. სვანეთი Сванети, эбз. შვა̈ნ Шван) — Гюрджюню шимал-кюнбатыш джанында орналгъан тау тарих-география регионду. Эбзе, Кавказ тауланы къыбыла тиклеринде эмда Ингури бла Цхенисцкали сууланы ёзенлеринде орналады. Эбзеде джашагъан тамырлы миллет — эбзелиледиле. Тарихге эмда географиягъа кёре регион Огъары Эбзе бла Тёбен Эбзеге бёлюнеди, бу эки бёлгени бири-биринден Эбзе аркъа айырады.

Огъары Эбзе (гюрдж. ზემო სვანეთი Земо-Сванети), Ингури сууну ёзенинде орналады, шималда Россия (Къарачай-Черкес, Къабарты-Малкъар) бла чеклешеди. Административ халда Огъары Эбзе, Самегрело — Земо-Сванети (неда Малгар бла Огъары Эбзе) деген регионну Местиа районун къурайды, аралыгъы да Местиа посёлокду.

Тёбен Эбзе (гюрдж. ქვემო სვანეთი Квемо-Сванети), Цхенисцкали бла аны джетеги Хеледула сууланы ёзенлеринде орналады. Административ халда Тёбен Эбзе, Рача-Лечхуми эмда Квемо-Сванети (неда Рача-Лечхум эмда Тёбен Эбзе) деген регионну Лентехи районун къурайды, аралыгъы да Лентехи посёлокду.

Бизни эраны биринчи ёмюрлеринде Эбзе, Колхида патчахлыкъны (Эгриси) кесеги болгъанды, андан сора Абхаз патчахлыкъгъа киргенди. XI—XV ёмюрледе Эбзе, Гюрджю патчахлыкъны эристаулукъларындан (saeristavo) бири болады (башчылыкъ этгенни чыны — эристау болгъанды).

XVI ёмюрню ортасында Гюрджю патчахлыкъ чачылгъанындан сора Тёбен Эбзе Малгар бийликни къурамына киргенди, Огъары Эбзени уа кюнбатыш джанында Дадешкелиани бий тукъумну бойсунмагъан бийлиги къуралгъанды, Огъары Эбзени бу кесеги Бийли Эбзе ат бла танылгъанды. Огъары Эбзени къалгъан (эм уллу) кесегинде кишиге да бойсунмагъан эркин эл джамагъатла джашагъандыла, ол себебли бу кесек — Эркин Эбзе деб танылгъанды. Огъары Эбзени эки кесеги да Россия империягъа киргендиле (Эбзе бийлик — 1833 джылда, Эркин Эбзе — 1840 джылда). 1859 джылда Эбзе бийлик къоратылгъанды.

Огъары Эбзе, сейирлик пейзажлары эмда архитектура хазнасы бла бек белгилиди. IX—XII ёмюрледе ишленнген адамла джашагъан къалала кёб санда сакъланнгандыла. Дагъыда буруннгу таш православ клисала сакъланнгандыла. Огъары Эбзе — ЮНЕСКО-ну Бютеудуния осуйлукъ объектлени тизимине киреди.

Эбзеде пейзаж
Юлгюлю эбзе къала
Местиа посёлок, 1890 джыл
Чажаши элни кёрюнюмю
Огъары Эбзеде пейзаж
Ушгули элни кёрюнюмю

Дагъыда къарагъыз

Эбзелиле
Ушгули — тау эл.

Джибериуле

Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Эбзе.

Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.