Википедия

Нефтни экспортёрлары болгъан къралланы организациясы

Нефтни экспортерлары болгъан къралланы организациясы
The Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC)

ОПЕК-ни байрагъы
Къошулгъан къралла 12 кърал
Штаб-фатарыны тургъаны Вена, Австрия
Генерал секретары Абдалла Салем аль-Бадриди
Ишлеген тил Ингилиз тил
Къуралыуу 14-чю сентябрь, 1960
Официал сайты http://www.opec.org/

Нефтни экспортерлары болгъан къралланы организациясы (ингил. The Organization of the Petroleum Exporting Countries; къысхартылгъаны — ОПЕК, ингил. OPEC) — нефтни багъаларын стабиль тутар ючюн, нефть чыгъарыучу къралла къурагъан халкъла арасы правительствола арасы организацияды (бир-бирледе картель дейдиле). ОПЕК-ге 12 кърал киреди: Иран, Ирак, Кувейт, Сауд Арабия, Венесуэла, Катар, Ливия, Бирлешген Араб Эмиратла, Алжир, Нигерия, Эквадор эмда Ангола. Штаб-фатары Венадады. Генерал секретары (2007 дж. бери) — Абдалла Салем аль-Бадриди.

Тарихи

тюзет

ОПЕК, хаманда ишлеген организация болуб 1960 джылны 10-14 сентябрларында Багдадда бардырылгъан конференцияда къуралгъанды. Аллындан организациягъа Иран, Ирак, Кувейт, Сауд Арабия эмда Венесуэла (къуралыуну инициатору) киредиле. Бу беш къралгъа кечирек дагъыда тогъуз къошулады: Катар (1961), Индонезия (1962—2008, 2008 джылны 1-чи ноябрында ОПЕК-ден чыкъгъанды), Ливия (1962), Бирлешген Араб Эмиратла (1967), Алжир (1969), Нигерия (1971), Эквадор (1973—1992, 2007), Габон (1975—1994), Ангола (2007).
Бусагъатда 2007 джыл Анголаны кириую бла Эквадорну ызына къайытыундан сора, ОПЕК-ге 12 кърал киреди[1]. 2008 джыл Россия картелде сынчыкълаучу болургъа излемин билдиргенди.

 
ОПЕК штаб-фатары.
 
Дунияны къралларында нефтни экспорту бла импортуну балансы.

ОПЕК-ни штаб-фатары аллындан Женевада эди (Швейцария), кечирек 1965 джылны 1-чи сентябрында Венагъа (Австрия) кёчюредиле.

ОПЕК-ни баш нюзюрю организациягъа кирген къралланы нефтни чыгъарыуда эмда багъаланы тутууда ортакъ политиканы къурауду.

ОПЕК-ге кирген къралланы энергетика бла нефтден министрлери джылда эки кере джыйылыб, нефтни халкъла арасы саудасыны сюзедиле, эмда келликге прогноз этедиле. Бу тюбешиуледе сауданы тюзетир ючюн бегимле, оноула алынадыла. Нефтни чыгъарыуну ёлчемин тюрлендириуню оноуун ОПЕК-ни конференцияларында аладыла.

ОПЕК-ни къраллары нефтни дуния къайнакъларыны 2/3 иедиле. Ала дуния нефть чыгъарыуну 40 % этедиле, неда нефтни дуния экспортуну джарымын. Уллу нефть чыгъарыучуладан «нефть чыгъарыуну тёппесин» къуру ОПЕК-ни къраллары (Венесуэланы тышында) эмда Канада ётмегендиле. СССР-де бу «нефть тёппе» 1988 джыл ётюлгенди[2][3] Россияда 1998 джылдан башлаб нефть чыгъарыу кёбейиб барады, алай а бу тёппе 2007—2008 джыллада ётюлгенди деген оюм барды.[4][5][6][7] [8]

ОПЕК-ни «четени»

тюзет
 
1861 джылдан 2007 джылгъа дери нефтни багаъсыны тюрлениуюню кёргюзген график. Оранж сыз — инфляциягъа кёре тюзетилген багъа (долларлада), кёк — инфляциягъа кёре тюзетилмеген.

ОПЕК-ни «четени» деген термин (OPEC Reference Basket of crudes) официал халда 1987 джылны 1-чи январында джюрютюб башланнганды. «Четенни» багъасы : Arab Light (Сауд Арабия), Basra Light/Basra Light (Ирак), Bonny Light (Нигерия), Es Sider (Ливия), Girassol (Ангола), Iran Heavy (Иран), Kuwait Export (Кувейт), Merey (Венесуэла), Murban (БАЭ), Oriente (Эквадор), Qatar Marine (Катар), Saharan Blend (Алжир) нефть сортланы багъаларыны орта арифметика багъаларындан къуралады.

ОПЕК-ни «четенини» тарихинде баррелге $140,73 багъа бла, 2008 джылны 3-чю июлунда болгъанды.

2008 джылны мартында четеннге Oriente (Эквадор) къошулгъанды. 2009 джылны январында четенден Minas (Индонезия) къоратылгънды, BCF 17 (Венесуэла) орнуна, четеннге Merey (Венесуэла) алыннганды. Бусагъатда четенде 12 сорт барды.

Аны бла, бусагъатда ОПЕК-ни четенини багъасы башында айтылгъан 12 нефть сортну багъасыны орталама арифметика кёргюзюмю болады

ОПЕК-ни квоталары

тюзет
ОПЕК-ни квоталары эмда къраллагъа кёре нефть чыгъарыу, кюннге миллион баррель[9]
Кърал Квота (01/07/05) Чыгъарыу (01/07) Чыгъарыу мадары
  Алжир 894 1,360 1,430
  Ангола 1,900 1,700 1,700
  Эквадор 520 500 500
  Иран 4,110 3,700 3,750
  Ирак 1,481
  Кувейт 2,247 2,500 2,600
  Ливия 1,500 1,650 1,700
  Нигерия 2,306 2,250 2,250
  Катар 726 810 850
  Сауд Арабия 10,099 8,800 10,500
  БАЭ 2,444 2,500 2,600
  Венесуэла 3,225 2,340 2,450
Бютеулей 31,422 30,451 32,230

Белгиле

тюзет
  1. ↑ https://web.archive.org/web/20110920111655/http://www.opec.org/home/PowerPoint/Reserves/OPEC%20share.htm
  2. ↑ http://www.eia.doe.gov/iea/pet.html Таблица G.2 — Дунияны къралларында джыллагъа кёре нефтни чыгъарыуну дараджасы
  3. ↑ http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/analysis_publications/oil_market_basics/sup_image_worldprod.htm Баш экспортер къралланы нефть чыгъарыуларыны графиги
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20120119091903/http://www.tsl.uu.se/uhdsg/Publications/Aram_Thesis.pdf
  5. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7347771.stm
  6. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7348463.stm
  7. ↑ http://www.peak-oil.ru/
  8. ↑ https://archive.is/20120912094922/www.rbcdaily.ru/2008/04/16/tek/336816
  9. ↑ Quotas as reported by the United States Department of Energy
   Викигёзенде (Wikimedia Commons) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: ОПЕК.
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Нефтни_экспортёрлары_болгъан_къралланы_организациясы&oldid=107038»