Львовчу профессорланы ёлтюрюлгенлери

Львовчу профессорланы ёлтюрюлюую — поляк интеллигенцияны келечилерини Львов шахарда кёб санда (45 чакълы бир алим бла устаз, асламысы бла Львов университетде ишлегендиле, эмда аланы юйдегилери бла къонакъларын къырыуду. Бу актны 1941 джылны июлунда немец оккупацион аскерле бардыргъадыла.

Акцияны барыуу тюзет

1941 джылны 30-чу июлунда, Уллу Ата Джурт къазауатны башланнганындан сора бир ыйыкъ кетиб, немец аскерле Львов шахарны кючлейдиле. Ала аллындан хазырланнган списокла бла чууут эмда поляк халкъны келечилерин асыб башлайдыла. Списокладагъыланы асламымысы поляк политикачыла, спортчула, артистле, алимле эмда бабасла болгъандыла. Ала поляк миллетни элитасы эдиле, бу акцияны баш нюзюрю поляк джамагъат оюмну дуниягъа билдиреллик, протест этеллик къауумну къоратыу болгъанды.

Быллай акцияла Чехославакия бла Генерал-губернаторствода 1939 джыл бардырылгъандыла, анда краковчу профессорланы тутуб концлагерлеге ашыргъандыла.

Тутуула эмда мурдарлыкъла Львовну оккупациясындан сора эрлай башланадыла. Халкъны ёлтюрюуню энчи немец аскер бёлекле бардыргъандыла (айнзатцкомандала), ала Львовха къазауат этген аскерледен сора киргендиле. Бу акциялагъа башчылыкъ львов гестапону бёлюмюню тамадасы, СС-ни гауптштурмфюрери Ганс Крюгер этгенди. Тутулгъан чууутлуланы асламысы тутулгъан джерлеринде огъунакъ ёлтюрюлюб баргъанды,полякла эмда башха миллетлени келечилерин а уа алгъы бурун Замарстыновдагъы эски аскер тюрме болуб тургъан, энди гестапону тюрмесине ашыргъандыла. 2-чи июлда талай кере поляк правительствогъа башчылыкъ этген профессор Казимир Бартель (Kazimierz Bartel) тутулады. 3-чю июлдан 4-ге кечеде 22 бла 2 сагъатны арасында эсесчиледен, полициядан эмда жандармериядан къуралгъан талай къауум онла бла баш окъуу заведениялада ишлеген онла бла профессорну тутадыла. Профессорланы тышында аланы юйлеринде ол заманда болгъан, джыллары 18 тамада болгъан бютеу эркишилени да къоратхандыла. Списокла къазауат башланнгынчы хазырланнгандыла.[1] Бир оюмгъа кёре немецлеге 1939 джыл Къызыл Аскерни Кюнбатыш Украинагъа кириунден сора Краковха къачхан, львовчу украин студентле списокланы къураргъа болушхандыла. Аны тышында бир белгили болмагъан Петер Николаас Ментенни атлы голландлыны юсюнден да сёз барады, ол Львовну къатында джер ие болгъанды, эмда бай юйле бла танышлыкъ джюрютгенди, эмда къайсы юйде не тонаргъа болгъанындан хапары болгъанды. 4-чю июлну танг аласында профессорладан биреулен эмда джумушчуланы асламысы башларына бош этилгенди, къалгъанла уа шахар тышында Вулец дуппурлагъа чыгъарылыб ёлтюрюлгендиле. Профессор Казимир Бартель, кечирек 1941 джылны 26-чы июлунда ёлтюрюлгенди. 1943 джылны октябрында ёлюкле къазылыб Кривич чегетге келтирилгендиле, анда нацист аманлыкъланы джабар ючюн бардырылгъан мероприятиялада башха ёлюкле бла бирге кюйдюрлгендиле[2].

Поляк тарихчи Зигмунт Альберт, кёргюзтгеннге кёре ёлтюрюлгенлени юйлери гестапону эмда украин полицияны оноучуларына берилгеди.[2]

Ёлгенлени списогу тюзет

Украин совет джазыучу эмда публицист Владимир Беляев бу сорууну кёб джылланы тинтгенди, эмда быллай список береди:

  • профессор-стоматолог Шаблон:Не переведено,
  • профессор-терапевт Ян Грек,
  • профессор-хирург Генрих Гилярович,
  • профессор-правовед Роман Лонгшамо-де-Бере (с тремя сыновьями),
  • математиканы профессору Антоний Ломницкий,
  • профессор-геолог Станислав Пилят,
  • сюдю медицинаны профессору , Университетни ректору Владимир Серадзский (70 джыл),
  • профессор-хирург Тадеуш Островский,
  • хакъны доктору, Гданьскдан къачхынчы Тадеуш Тапковский,
  • профессор-терапевт Роман Ренцкий, академик,
  • джазыучу Тадеуш Бой-Желеньский,
  • профессор-пенсионер Адам Соловей (82 джыл) юй бийчеси эда туудугъ Адамом Монсович бла (19 джыл),
  • профессор, декан Витольд Новицкий джашы Юрий бла,
  • геометрияны профессору, алгъыннгы премьер-министр Казимир Бартель,
  • профессор Роман Виткевич,
  • профессор Владимир Круковский,
  • профессор Владимир Стожек (эки джашы бла),
  • техника илмуланы доктору Казимир Ветуляни,
  • доктор Каспар Вейгель (джашы Юзеф бла бирге),
  • доцент-хирург Владислав Добржанецкий,
  • окулист Ежи-Юрий Гжендельский,
  • Ветинститутну доценти Эдмунд Хамерский,
  • врач-гинеколог, профессор Станислав Мончевский,
  • врач-педиатр Станислав Прогульский джашы Андрей бла,
  • госпитальны ординатору Станислав Руфф юй бийчеси эмда джашы Адамбла (инженер-химик),
  • дагъыда Островскийни юй бийчеси, устаз, АБШ-ны гражданы Кэтти Демкив.[3]

Фашист мурдарлыкъны тинтиуню Львов комиссиясыны актына (1-6.11.1944) къошулгъанла:

  • хакъны профессору, Гаага трибуналны члени Алерганд,
  • профессор-психиатр Домасевич,
  • профессор Порчинский,
  • профессор Адам Фишер,
  • профессор Штрикс,
  • профессор Мундт,
  • доцент Ауэрбах (юй бийчеси эмда къызы бла — тутлгъан заманларында ёлюр от ичгендиле),
  • доцент Остерн (ёлюр от ичгенди),
  • доцент Чертковер,
  • доцент Пьясецкий,
  • инженер Блюменталь,
  • инженер Шимон[4].

Поляк тарихчи З.Альберт дагъыда къошады:

  • проф. Грекни юй бийчеси Мария,
  • теологияны доктору ксёндз Владислав Коморницкий,
  • Добржанецкийни танышы Эугениуш Костецкий,
  • проф. Островскийни бийчеси Ядвига,
  • доктор Руффну юй бийчеси Анна,
  • профессор Хенрик Корович;
  • профессор Станислав Ружевич,
  • медсестра Мария Рейманова;
  • Серадзкийни танышы бизнесмен Волиш[2].
 
Вроцлавда ёлтюрюлген львовчу интеллигенциягъа эсгертме

Белгиле тюзет

  1. Сергей Вейгман. Батальон «Нахтигаль»: Сражения после войны. Столичные новости. № 3, 2002
  2. 2,0 2,1 2,2 Зигмунт Альберт — Убийство львовских профессоров в июле 1941 года
  3. (Беляев В. Я обвиняю. М., 1984. С.109).
  4. Іваненко В. В.,Якунін В. К. ОУН і УПА у Другій світовій війні: проблеми історіографії та методології. — Дніпропетровськ, 2006. — С.262-263

Джибериуле тюзет