Лондон кесамат (1867)
Лондон кесамат — бойсунмагъан Люксембургну нейтрал статусун бегитген кесаматды. Уллу къралланы конференциясы 1867-чи джылны 11-чи майында Лондонда Люксембург сорууну оноуун этер ючюн ачылгъанды (Франция бла Пруссия арасында Люксембургну джазыууну юсюнден дау). Аны эсебинде Франция бла Пруссияны арасында кесаматха къол салыннганды.
Ал тарих тюзет
1842-чи джылда ёлчелмеринде иги азайгъан Люксембург 1834-чю джыл къуралгъан герман къралланы Таможня Бирлигине киреди. 1866-чы джылда Герман бирликни чачылыуу прусс властланы Люксембургда аскер позицияларын кючлендирир муратларын къызындыргъанды, аны француз властла чыртдан да ушатмагъандыла. Герцоглукъ бла энчи униясы болгъан Нидерландланы королу III Вильгельм, Пруссияны кючлениуюнден къоркъуб Уллу Герцоглукъгъа хакъларын III Наполеоннга сатаргъа теджегенди. Бисмарк бла Мольтке башчылыкъ этген прусс правительство, бу сатыу болса Франциягъа къазауат ачарыкъларын баямлагъандыла.
Кесаматны ичи тюзет
Экинчи Лондон конференция 1867-чи джылны майында чакъырылады. Кёб сюзюуден сора, 1867-чи джылны сентябрында Лондон кесаматха къол салынады. Аны шартларына кёре Люксембург ёмюрлюк нейтрал статуслу болады, башына да Нассау юйюрден монарх салынады, прусс гарнизон герцоглукъдан чыгъарылады, Альзет сууну джагъасындагъы къала да оюлады [1]. Кертиликде Люксембургну толу демилитаризациясы болады (герцог эм кёб 300 адамдан чек сакълауул тутаргъа болгъаннды). Лимбург Герцоглукъ НИдерландланы айрылмазлыкъ кесеги болуб баямланады.
Эсеблери тюзет
Люксембург сорууну оноуу этилсе да, джыйылыб тургъан даула Франция бла Пруссияны арасында къазауат къутулалмаз болгъанды. Люксембургну нейтраллыгъы немецле джанындан эки кере бузулгъанды - 1914 эмда 1941-чи джыллада, алай а орнуна 1944-чю джылда салыннганды. 1945-чи джылдан сора Франция, Саар джерге да Люксембургдача статус берирге излегенди, алай а референдумда саарчыланы асламысы Германиягъа къошулургъа излегендиле.
Белгиле тюзет
Джибериуле тюзет
World Heritage List — Luxembourg. UNESCO, 1 October 1993.