Хакъ
Хакъ — джамагъат илишкилени регулятору болгъаны себебли джамагъат-илму категорияды. Хакъны ортакълыкъ ангыламы джокъду, тюрлю-тюрлю хакъ школланы энчи оюмлары барды. Алай а, орталама айтыргъа кюрешсек, быллай ангылам келтирирге боллукъбуз:
- Хакъ адамланы арасында илишкилени тюзетген зорунлу джорукъланы джыйымыды
Норматив-позитивист ангылам:
- Хакъ — кърал салгъан эмда эркинлик берген бютеу барына да зорунлу болгъан, адамланы кеси джюрютюулерини джорукъларын тюзетген джыйымды, бу джорукъланы тындырыу эмда алагъа сыйыныу къралны къолундады.
Американ юристле былай айтыргъа боллукъдула:
- Хакъ — социал институтла бла гарантия этилген мардаланы (джорукъланы) системасыды.[1]
- Хакъ — эркинликлени эмда адилликни хайырланыуну бютеу барына да тенг джорукълары бла мардаларыды.[2]
Хакъны ангылатыу, алимни къайсы хакъангылаугъа байламлы болгъанына кёре болады, алай а тюрлю-тюрлю хакъ школланы башха-башха ангылатыулары бла биз хакъны объектив халда ангыларгъа болабыз. Ол себеден хакъ илмуну айныуунда плюрализм уллу орун алады, алай а билимлени бу бёлюмю кърал властха джууукъ болгъаны себебли плюрализм къыйын табылады.
Бир-бир ангылатыулада эмда контекстледе хакъ хакъны системасы бла (объектив хакъ бла), неда хакъ система бла къатышдырылыучанды.
Белгиле тюзет
- ↑ en:Law, «Law is a system of rules, usually enforced through a set of institutions»
- ↑ B. C. Нерсесянц. Философия права: либертарно-юридическая концепция