Мырыт: Версияланы арасында башхалыкъ

'''Мырыт''' — [[жулдуз]]ладан, [[кечет]]леден, [[жулдузла аралы букъу]]дан, буздан, тылпыудан эм [[къара жынгыл]]дан къуралгъан [[гравитация энергия|гравитациялыауетли байланнган]] уллу [[системадынизамды]]. ГалактикадаМырытда хар зат [[саулай ауурлукъну ортасы]]на кёре тёгерек бурулады. Санында [[Кюн система|Кюн низам]] бла [[Жер]] да болгъан галактикамырыт — [[Къой жол]]ду. Къой жолдан къалгъан галактикала бек узакъдадыла. Аланы жууукъдагъыларына [[узакълыкъ]]ны [[мегапарсек]]леде ёнчелерге келишгендиле, узакъдагъыларына уа — [[къызыл тебиуню ёлчеми]]нде. [[2008 жыл]]да белгиге кёре бизден эм узакъ галактикамырыт — [[UDFj-39546284]]-дю. [[ЖерДжер]]ден къарап жангыз да юч галактиканымырытны кёрюрге боллукъду: [[Андромеданы тубанлыгъы]] ([[шимал жарымтоп]]да кёрюнеди), [[Магелланны булутлары|Уллу эм Кичи Магелланны булутлары]] ([[къыбла жарымтоп]]да кёрюнедиле).

ГалактикаланыМырытланы суратларындан [[Джулдуз|жулдузланы]] суратларын айырыргъа [[20 ёмюр]]ню аллына дери онг болмагъанды. [[1990 жыл]]гъа жулдузлары айырылгъан 30 галактикамырыт биле эди адам. Ала барысы да [[жууукъ къауум]]ну санына кире эдиле. Жерни [[орбитаЧорх]]сынауна [[«Хаббл»]] [[телескопкёзюлдреумюк]]нуню чыгъаргъандан, [[Джер|Жерде]] уа 10 [[метр]]лик телескопну[[кёзюлдреумюк]]ню къурап орнатхандан сора жулдузлары кёрюннген галактикаланымырытланы саны терк толгъанды. ГалактикалаМырытла кёп тюрлюле боладыла, аланы санында [[топха ушаш кенгине созулгъан галактикамырытла|топха ушаш кенгине созулгъанла]], [[жалпакъ бургъуч галактикамырытла|жалпакъ бургъучла]], [[ара къошуу болгъан галактикамырытла|аралыкъ къошуулула]], [[шылаб галактикамырытла|шылабла]], [[къынгыр галактикамыртла|къынгырла]] эм а.у.б. [[Ауурлукъ]]ларыны юсюнден айтханда уа, галактикаланымырытланы [[Ауурлукъ|ауурлугъу]] 10⁷ [[тонна]]дан 10¹² [[тонна]]гъа дери жетеди. ГалактикаланыМырытланы [[дингил кенглик|дингил кенглиги]] 5-ден 250 [[килопарсек]]ге дери жетеди (16-800 минг [[жарыкълы жыл]]).