Париж: Версияланы арасында башхалыкъ

Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Legobot (сюзюу | къошакъ)
г Bot: Migrating 209 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q90 (translate me)
г бот: хорошая статья en:Paris; косметические изменения
Тизгин 47:
}}
 
'''Париж''' ({{lang-fr|Paris}} {{IPA|[paˈʁi]}}, ''пагъи́'' деб окъулады) — [[Франция]]ны [[ара шахар]]ыды. Шахар, орта Францияны шимал джанында, [[Иль-де-Франс (регион)|Иль-де-Франс]] [[Францияны регионлары|регионда]], [[Сена (суу)|Сена]] сууну бойнунда орналгъанды эмда къралны эм магъаналы экономика эмда культура аралыгъыды. Андан сора да Парижни халкъла аралы уллу дараджасы барды — былайда [[ЮНЕСКО]]-ну, [[ЭИАО]]-ну эмда [[Халкъла арасы сатыу-алыу палата]]ны [[штаб-фатар|штаб-фатарлары]]лары орналыбды.
 
== Тарихи ==
 
Шахар, б. э. дери III ёмюрню ортасында, [[паризии]] деген [[кельтле|кельт]] {{ангылатыу|тайпаны|орусча: племя}} бусагъатдагъы [[Сите айрымкан|Сите айрымканны]]ны орнунда болгъан [[Лютеция (Париж)|Лютеция]] джерлешиминден къуралгъанды. Лютецияны юсюнден биринчи джазылгъан сагъыныу, б. э. дери 53-чю джылда [[Юлий Цезарь|Юлий Цезарны]] [[Галл къазауат|Галлия бла къазауатны]] юсюнден 6-чы китабында тюбейди.
 
Б. э. дери 52-чи джылда [[Буруннгу Рим|римлиле]] экинчи кере шахарны алыргъа кюрешгенлеринде, паризииле Лютецияны кюйдюрюб эмда кёпюрлерин оюб кетгендиле. Римлиле, Сена сууну сол джагъасында джангы шахар ишлегендиле. Ала анда [[терма]]ла, [[Рим форум|форум]] эмда [[амфитеатр]] салгъандыла. [[Рим империя]]да шахарны уллу дараджасы болмагъанды.
Тизгин 57:
Римлилени башчылыкъ этиулери [[508 джыл]]да [[франкла]]ны келиулери бла бошалгъанды.
 
[[II Филипп Август|II Филипп Августну]]ну заманында шахарны къоруу кючю кёлтюрюлгенди: [[1190 джыл]]да Сенаны онг джагъасында шахар буруу салыннганды, [[1210 джыл]]да уа — сол джагъасында да. Ол заманда огъуна Парижни кюнбатыш къыйырында [[Лувр (къала)|Лувр къала]] салыннганды.
 
XI ёмюрден башлаб, Париж, [[Европа]]да окъуу бериу аралыкъладан бириди. XIII ёмюрде, устазланы арасында джарашмаулукъ ючюн, сол джагъада (бусагъатдагъы [[Латин квартал]]да) бусагъатдагъы [[Сорбонна|Сорбоннаны]]ны алдагъысы болгъан бир талай «бойсунмагъан» колледжле ачыладыла.
[[Файл:Prise de la Bastille.jpg|thumb|200px|left|[[Бастилия]]ны алыу]]
[[Файл:Tour Eiffel 3b40739.jpg|thumb|200px|left|[[Эйфелни къаласы]], [[1889 джыл]]дагъы Бютеудуния кёрмючге деб ишленнгенди]]
[[XIV ёмюр]]де шахар, онг джагъасында, бусагъатдагъы Уллу Бульварла болгъан джерде энтда бир буруу бла бегитиледи.
 
[[XIV Людовик|XIV Людовикни]]ни заманында патчах резиденция [[Версаль къала|Версалгъа]] кёчеди, алай а Париж, экономикада баш ролю болгъаны эмда халкъы ёсюб баргъаны себебли, Францияны политика аралыгъы болгъанлай къалгъанды.
 
[[1844 джыл]]да шахарны тёгереги бла ючюнчю буруу салынады. Шахаргъа джууукъ джерледе 39 км узунлугъу эмда 16 форту болгъан бетджанла салыннгандыла, ол заманда бу, дунияда эм уллу къоруу мекям болгъанды.
Тизгин 116:
{{Link FA|vi}}
{{Link GA|de}}
{{Link GA|en}}
{{Link GA|fa}}
{{Link GA|sv}}