Словен тил: Версияланы арасында башхалыкъ

Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Тюзетиуню ачыкълауу джокъду
Тюзетиуню ачыкълауу джокъду
Тизгин 18:
}}
''' Словен тил''' ({{lang-sl|slovenski jezik, slovenščina}}) къыбыла-славян тиллени кюнбатыш къауумуна киреди. Сёлешгенлени саны 2 миллион чакълы барды. Аланы асламысы [[Словения|Словенияда]] джашайды. Словен тил [[лужиц тилле]]ден сора [[экили сан]]ны сакълагъан адабият тилди. Словен тилни кесини аты ( [[словак тил]]деча) «славян» тил магъананы тутады (тенглешдир {{lang-cu|слов{{unicode|ѣ}}ньскъ}})
== Тарихи ==
Словен диалектни биринчи джазма юлгюсюне «Брижин (Фрейзинген) юзюклени» ({{lang-sl|Brižinski spomeniki}}) санайдыла; ала [[972]] бла [[1093]] джылланы арасында джазылгъандыла, . Бу дин текст [[латин алфавит|латиницада]] джазылгъанды. Славян тилледе сакъланнга эм эски джазмаланы бириди бу.
 
 
Словен адабият тилни [[XVI ёмюр|XVI ёмюрде]] къуралыуу реформаторла [[Трубар, Примож|Примож Трубар]] (1508—1586), [[Бохорич, Адам|Адам Бохорич]] (1520—1598) эм [[Далматин, Юрий|Юрий Далматинни]] (1547—1589) атлары бла байлмлыды. Ол заманда бусагъатдагъы [[Словения]] [[Сыйлы Рим империя]]ны, [[Австрий империя]]ны эм [[Австрия-Маджар]]ны кесеги болгъанды, ол къраллада [[немец тил]] баш къауумну тили болгъанды, словенча къара халкъ сёлешгенди.
 
{|style="float: right; margin-left: 4em; margin-bottom: 0em; width: 305px; border: white solid 1px"
|[[Файл:Freising manuscript.jpg|left|thumb|140px|Брижин (Фрейзинген) юзюкледен бет]]
|[[Файл:Ilirizem matia majer pravila 1848 00a.jpg|right|thumb|75px|Матия Майер: «Иллирий сёзлеуню айныууну джорукълары»]]
|}
 
Немец тил словен тилге уллу этки этгенди, ол себебден бусагъатдагъы сёлешиу словен тилде кёб [[германизм]] барды. Сёз ючюн, словен ''blazina'' (джастыкъ) сёз бла бирге австрий-немец сёз ''Polster'' («поуштер» деб айтылады, [{{МФА|poʊʃtər}}]). Аны кибик, солвен тилде славян тамырлы ''izvijač'' (бургъуч/отвертка) бла, бирге ''šrauf’ncigr'' (айтылгаъны «шрауфнцигр», сёз джюрюйдю[{{МФА|ʃraʊfəntsɪgər}}], {{lang-de|Schraubenzieher}}). [[1920 джыл|1920 джылгъа]] дери белгили словен алимлане асламысы кеси тиллеринде джазмагъандыла, ол заманда [[лингва-франка]] болгъан немец тилде болгъанды кёбюсю.
 
[[XVIII ёмюр]]дe адабият тилни тамалы долень диалектледен шималгъа, Люблянагъа тая башлайды. Алайы долень эмда горень диалектлени арасында ортакъ орун алгъанды.
 
[[Иллиризм]] эмда [[панславизм]] [[Серб-хорват тил|серб-хорват]], [[Чех тил|чех]] эмда [[орус тил|орус тилледен]] алыныулагъа себеб болгъанды.
 
1850 джыллада словен адабият тилни къуралыуу бошалады. Адабият тилни къуралыууна эмда айныууна кесини адабият чыгъармачылыгъы бла католик епископ [[Сломшек, Антоний Мартин|Антоний Мартин Сломшек]] уллу юлюш къошханды. Бусагъатдагъы словен тилни долень консонантизмм бла горень вокализми барды дерге боллукъду.