Интернет доменле: Версияланы арасында башхалыкъ

Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Бет бошалтылды
Ernác (сюзюу | къошакъ)
54970 тюрлендириуню 122.110.181.214 (сюзюу) ызына алды.
Тизгин 1:
'''Огъары дараджаны доменлери''' [[Интернет|Интернетде]] доменлени аты башланыуну эм тамалыды.
 
[[Домен ат|Интернет-домен]] нохтала бла, тыйгъыч белгиле бла бири-биринден айрылгъан, артындан аллына джазылгъан талай кесекден къуралгъаны себебли, '''огъары дараджаны домени''' ([[Ингилиз тил|ингил.]] ''Top-level domain — TLD'') доменни атыны нохтала бла айрылгъан кесеклерини ахырыды. Сёз ючюн, ''www.example.com'' доменде, огъары дараджаны домени ''com''-ду.
 
Огъары дараджаны доменлерини къурау бла, джакълау бла, административ оноуу бла аллында Постел Джон тамадалыкъ этген [[IANA]] организация кюрешгенди. Ол организация [[АБШ]] аскер министерствосу бла кесаматны тамалында ишлегенди. Джон Постел ёлгенинден сора, бу соруула башха халкъла арасы организациягъа берилгендиле ([[ICANN]] — атла бла номерле берген интернет-корпорациягъа) (''Internet Corporation for Assigned Names and Numbers''), сорууда [[АБШ|Бирлешген штатланы]] сатыу-алыу министерствосуна кёчгенди. Бусагъатда ICANN Интернетде, американ кърал организацияла джюрютген чекли хайырланнган TLD тышында бютеу адрес кенгликни [[DNS]] джакълыгъын эмда оноуун этеди.
 
Техника джанындан огъары дараджаны доменлери ICANN контроль этген [[DNS тамыр серверле|DNS тамыр серверлени]] юслери бла кирирге боллукъду.
 
Огъары дараджаны доменлери талай сыныфха юлешинедиле:
 
== [[Кърал|Къралланы]] баш дараджалы доменлери ==
[[Огъары дараджаны миллет домени|Миллет домен]], огъары дараджаны башха доменлеге кёре эки харифден къуралады, асламысы бла къралланы [[ISO 3166]] стандартда бегитилген кодлары бла келишедиле.
 
Къралланы огъары дараджаны доменлерини чыгъыуну тарихи быллайды:
 
'''1985 джыл:'''
 
* 24 июль: домен '''.us''', [[АБШ]].
* 24 июль: домен '''.uk''', [[Уллу Британия]].
* 24 октябрь: домен '''.il''', [[Израиль]].
 
'''1987 джыл:'''
 
* 23 сентябрь: домен '''.ar''', [[Аргентина]].
 
'''1989 джыл:'''
 
* 18 апрель: домен '''.br''', [[Бразилия]].
 
'''1990 джыл:'''
 
* 19 сентябрm: домен '''.su''', [[Совет Союз]] (Soviet Union).
* 28 ноября: домен '''.cn''', [[Къытай]].
 
'''1991 джыл:'''
 
* 1 февраль: домен '''.ec''', [[Эквадор]].
* 26 февраль: домен '''.bo''', [[Боливия]].
* 3 сентябрь: домен '''.ag''', [[Антигуа эм Барбуда]].
* 9 сентябрь: домен '''.py''', [[Парагвай|Перу]].
* 24 декабрь: домен '''.co''', [[Колумбия]].
 
'''1992 джыл:'''
 
* 21 апрель: домен '''.al''', [[Албания]].
* 1 декабрь: домен '''.ua''', [[Украина]].
 
'''1993 джыл:'''
 
* 1 июль: домен '''.lv''', [[Латвия]].
* 9 сентябрь: домен '''.an''', [[Нидерланд Антиль Айрымканла]].
 
'''1994 джыл:'''
 
* 7 апрель: домен '''.ru''', [[Россия]].
* 26 август: домен '''.am''', [[Эрмен]].
 
'''1995 джыл:'''
 
* 27 январь: домен '''.cl''', [[Чили]].
 
'''1997 джыл:'''
 
* 16 октябрь: домен '''.af''', [[Афганистан]].
 
== Кърал къауумланы доменлери ==
 
* .asia — [[Азия|Азияны]] [[Австралия|Австралияда]] къошулуб къраллары.
* .eu — [[Европа Бирлик]].
 
== [[Огъары дараджаны бютеулей домени]] ==
 
* .aero — авиаулоу индустрияны субъектлерине.
* .biz — джангыз коммерция организацияла.
* .cat — [[Каталан тил|каталан тил эм маданият бирлиги]] хайырланыр ючюн.
* .com — коммерция организацияла (тыйгъычсыз).
* .coop — кооперативле.
* .edu — АБШ-ны окъуу департаменты баш окъуу заведениягъа саналгъанла ючюн.
* .info — информацион къайнакъла (тыйгъычсыз).
* .jobs — кадр агентствола.
* .mobi — мобил байлам бла байламлы сатыучулагъа.
* .museum — музейле.
* .name — адамла.
* .net — Интернетге къатышы болгъан къуралышла (тыйгъычсыз).
* .org — коммерциясыз организацияла (тыйгъычсыз).
* .pro — сертификация этилген профессионалла.
* .tel — ичлеринде телефон сеть бла Интернетни арасында байламлы болгъан сервисле .x.y. (2007 джылны 2-чи мартында къошулгъанды).
 
== Чекли хайырланыуу болгъан доменле ==
 
* .gov — АБШ-ны правительствосу.
* .int — (.tpc.int тышында) къралла арасы организацияла.
* .mil — АБШ-ны аскери.
* .arpa — Интернетни инфраструктурасы, аннга дери АБШ-ны Интернетде аскер бёлеги.
 
== Эскиленнген эмда хайырланмагъан доменле ==
 
* .nato — халкъла арасы [[НАТО]] организацияны бёлеклери — бусагъатда хайырладырылмайды. Эм азы бла Интернетни ачыкъ кесегинден 1996 джыл къоратылгъанды.
* .web — IANA бла Image Online Design энчи коммерциялы регистратор ючюн айрылгъанды, алай бу доменни тамыр серверлери байланмагъанды.
* .csnet — [[CSNET|Computer Science Network]] бла байлам ючюн къуралгъан доменди, 1988 джыл CSNET-ни BITNET бла байланыуу бла хайырланыуу тохтагъанды.
* .ddn — [[DDN|Defence Data Network]] атлы американ къоруу сеть ючюн этилгенди, алай а планлада къалгъанды.
 
== Резервдеги доменле ==
 
RFC 2606-ге кёре бу терт огъары дараджаны доменлери, керти доменлени атларыча чырт хайырланмаз ючюн этилгендиле:
 
* .example — юлгюле ючюн.
* .invalid — аллынданда терс атла ючюн.
* .localhost — localhost-ну хайырлануда табсызлыкъла болмаз ючюн резервге салыннганды.
* .test — тестледе хайырланыр ючюн.
 
== Хазыр этиле тургъанла ==
 
2005 джылны июнунда ICANN джангы талай TLD-ни къабыл этгенин билдиргенди, ала алкъын хазырлана турадыла:
 
* .post — почта къуллукъла.
 
* .xxx — уллу адамла ючюн сайтлагъа. ICANN тамадалыгъы бу доменнге къаршы чёб атсада, ол доменлени излеген коммерция структурала бла АБШ-ны сатыу-алыу министерствосуну арасында, иш сюдлюк болгъанды.
* .рф — биринчи кирилл доменди. 2009 джылны ноябрындан ишлеб башларгъа кереди.
 
== Башха ==
 
Гугл излеу бла къайсы болсада доменни сайтыны юлгюсюн кёрюр ичин былай джазыгъыз - <code>site:домен</code>
 
== Джибериуле ==
* [http://visibone.com/countries/countrychart_4080.jpg Дунияны домен картасы 4080x2040]
* [[ISO 3166]] — къралланы эки харифли кодлары
* [http://www.icann.org/ ICANN-ни сайты]
* [http://www.icann.org/registrars/accredited-list.html ICANN-ни сайтында ишлеген доменлени эмда аланы регистраторларыны списогу.]
* [http://www.iana.org/domains/root/db/ <!--http://www.iana.org/gtld/gtld.htm http://web.archive.org/web/*/http://www.iana.org/gtld/gtld.htm --> ICANN-ни сайтында бютеулей хайырланыугъа доменле бла, чекли хайырланыугъа доменлени списогу.]
{{Интернет доменле}}
 
[[Категория:Интернет]]
 
[[als:Top Level Domain]]
[[an:Dominio d'Internet]]
[[ar:مجال مستوى أعلى]]
[[arz:دومين اعلى مستوى]]
[[ast:Dominiu Internet]]
[[az:Domen ad]]
[[bar:Top Level Domain]]
[[be:Дамен верхняга ўзроўню]]
[[be-x-old:Дамэн верхняга ўзроўню]]
[[bg:Домейн от първо ниво]]
[[bn:ডোমেইন নাম]]
[[bs:Najviši Internet domeni]]
[[ca:Domini de primer nivell]]
[[ckb:پاوانی ئاست-سەر]]
[[crh:İnternet domeni]]
[[cs:Doména nejvyššího řádu]]
[[cv:Çӳллĕ шайри домен]]
[[cy:Ôl-ddodiad rhyngrwyd]]
[[da:Top-level internetdomæner]]
[[de:Top-Level-Domain]]
[[el:Top-level domain]]
[[en:Top-level domain]]
[[eo:Domajno de plej alta nivelo]]
[[es:Dominio de nivel superior]]
[[et:Tippdomeen]]
[[eu:Goi mailako domeinu]]
[[fa:دامنه سطح‌بالا]]
[[fi:Verkkotunnus]]
[[fiu-vro:Internetitunnus]]
[[fo:Økisnavn]]
[[fr:Domaine de premier niveau]]
[[fy:Top level domain]]
[[gl:TLD (Internet)]]
[[he:סיומת אינטרנט]]
[[hr:Vršna domena]]
[[hu:Legfelső szintű tartomány]]
[[ia:Dominio Internet]]
[[id:Ranah Internet tingkat teratas]]
[[is:Rótarlén]]
[[it:Dominio di primo livello]]
[[ja:トップレベルドメイン]]
[[jv:Ranah internet tingkat paling dhuwur]]
[[ka:ინტერნეტის პირველადი დომენი]]
[[ko:최상위 도메인]]
[[ku:Top-level domain]]
[[lb:Top-Level-Domän]]
[[li:Top-level domain]]
[[lmo:Dumini Internet de prim nivel]]
[[lv:Augšējā līmeņa domēns]]
[[mk:Доменско име]]
[[ms:Domain peringkat tinggi]]
[[my:ဒိုမိန်းအမည်]]
[[nah:Matlatzalan axcayotl]]
[[nds:Top Level Domain]]
[[ne:ईन्टरनेट TLD]]
[[nl:Topleveldomein]]
[[nn:Toppnivådomene]]
[[no:Toppnivådomene]]
[[nrm:TLD]]
[[pl:Domena najwyższego poziomu]]
[[pt:Domínio de topo]]
[[ro:TLD]]
[[ru:Домен верхнего уровня]]
[[sah:Үрдүк таhымнаах домен]]
[[sco:Tap-level domain]]
[[sh:Internetski nastavak]]
[[simple:Top Level Domain]]
[[sk:Doména najvyššej úrovne]]
[[sl:Vrhnja internetna domena]]
[[sq:Kodi i internetit TLD]]
[[sr:Највиши Интернет домен]]
[[srn:Internet TLD]]
[[stq:TLD]]
[[sv:Toppdomän]]
[[th:โดเมนระดับบนสุด]]
[[tr:Üst seviye alan adı]]
[[udm:Домен]]
[[uk:Домен верхнього рівня]]
[[ur:بلند ترین اسمِ ساحہ]]
[[uz:Internet domeni]]
[[vec:Sufisi Internet de Primo Liveło]]
[[vi:Tên miền cấp cao nhất]]
[[xal:Тавцң лав домен]]
[[yi:ערשטער ניווא דאמען]]
[[yo:Top-level domain]]
[[zh:頂級域]]
[[zh-classical:頂級域名]]