Джазма: Версияланы арасында башхалыкъ
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Къарачайлы (сюзюу | къошакъ) |
Къарачайлы (сюзюу | къошакъ) Тюзетиуню ачыкълауу джокъду |
||
Тизгин 1:
{{Лингвистика}}'''Джазма'''
== Джазманы къуралыууну этаплары ==
Тизгин 13:
Джазманы къуралыууну эндиги этапы — суратланы (пиктограммаланы) тамалында джазмады. Адамла джаратылгъанларындан бери сурат салыб башлагъандыла. Алай а ал заманлада бу сурат салыу билги бериу амал халгъа келелмегнди. Пикторграфия джазманы магъанасы —
белгили бир затны сураты бла ангыламны бериудю. Сёз ючюн, «адам» деген ангылам адамны сураты бла берилирге болгъанды. Алай а заман бла суратла тынчыракъ, бошуракъ болуб, тамалында суратдан узакълаша баргъандыла. Пиктограммала кёб магъаналы бола башлагъандыла.
Джангы ангыламланы чыгъыуу бла эмда абстракт ангыны къуралыуу бла, пиктография джазманы бютеу излемлерин баджаралмагъанды. Алай бла идеография («ангыламланы джазмасы») къуралгъанды. Ол кёргюзюрге болмагъан ангыламланы белгилерге джарагъанды. Сёз ючюн, «сокъурлукъ», аны суратха салыргъа мадар болмагъанды, ол себебден бу ангыламны тамалы болгъан — кёзню сураты салыннганды. Ол себебден, кёзню сураты пиктограммада «кёз» магъананы тутханды, идеограммада уа «сокъурлукъ». Суратны туура эмда кёчген магъанасы болгъанды. (Реформатский А.
* '''Иероглиф джазма'''
Тизгин 19:
* '''Бёлюм джазма'''
Аууз тил бла джазыу тилни джууукълашдырыуда, бёлюм джазыуну къуралыуу уллу атлам этдиргенди. Эм белгили
* '''Алфавит джазма'''
Финикий джазмагъа греклиле кёчгенлеринде,
== Адам тиллени джазма типлери ==
* '''[[Идеографиялыкъ джазма|Идеографиялыкъ]]''' ([[пиктографиялыкъ|пиктографиялыкъ]])
* '''Фоноидеографиялыкъ'''
** '''[[Логографиялыкъ джазма|Логографиялыкъ]]'''
** '''Морфемалы'''
* '''[[Фонетикалыкъ джазма|Фонетикалыкъ]]'''
** '''[[
*** '''
*** '''[[абугида]]'''
** '''[[Консонанта джазма|консонанта]]''' ([[квазиалфавит джазма|квазиалфавит]])
** '''[[Консонанта-вокал джазма]]'''
'''[[Алфавит]]''' деб белгилени стандарт тизиу джоругъу болгъан фонеткиалыкъ джазмалагъа айтадыла. Алфавитни белгилерине [[хариф]] дейдиле.
Тизгин 43:
'''«[[Иероглиф|иероглиф джазма]]»''' ангыламны белгили айгъакъ магъанасы джокъду.
* Бурурнгу-мисир иероглифи джазма, башха системаладан къатышы болгъан,
* Буруннгу-къытай иероглиф джазма логографиялыкъ, бусагъатдагъы къытай джазма уа
== Джазманы баш тюрлюлери ==
Тизгин 64:
* [[Элам тил|Элам иероглифика]]
* [[Лувий тил|Лувий иероглифика ]]
* [[Крит джазма]] бла андан джаратылгъанла
=== Семит (таууш) джазма бла андан къуралгъанла (грек джазманы тышында) ===
Тизгин 84:
** Сирий джазма (серто, эстрангело, несториан э.б.)
** [[Араб алфавит]]
*** [[Джави]]
** [[Уйгур джазма]]
*** [[Монгол джазма]]
Тизгин 117:
* [[Агван джазма]]
=== [[Индий джазма]] (
* [[Кхароштхи]]
Тизгин 139:
* [[Къытай джазма]]
* [[Япон тил|Япон
** [[Хирагана]]
** [[Катакана]]
Тизгин 146:
* [[Тангут джазма]]
* [[Чжуан джазма]]
* Корей джазма ([[Хангыль]])
=== Башха джазмала ===
Тизгин 173:
* [[Бете (джазма) | Бете]]
* [[Ваи (джазма)|Ваи]] (1820 джылладан бу заманнга дери)
* [[Кпелле]] (1930
* [[Лома]] (1930
* [[Кикакуи]], неда менде ([[менде (тил)|менде тил]] ючюн) (1921—1940 джаллада) [[Сьерра-Леоне]]де
* [[Бамум (джазма)|бамум]] (1896—1950 джыллада) [[Камерун]]да
Тизгин 184:
* [[Черокини джазмасы]]
* [[Канада
=== Болмагъан тиллени джазмалары ===
Тизгин 203:
* Дирингер Д. Алфавит. М., 1963.
* Добльхофер Э. Знаки и чудеса. М., 1963.
* Истрин В.
* Реформатский А.
* Фридрих И. История письма. М., 2004.
* [http://ec-dejavu.ru/w/Writing.html Брейар Ж. Болезнь письма] // Семиотика безумия. Сб. статей.
== Джибериуле ==
|