Адабият: Версияланы арасында башхалыкъ
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Къарачайлы (сюзюу | къошакъ) |
Тюзетиуню ачыкълауу джокъду |
||
Тизгин 3:
== Ангыламны юсюнден ==
Кёбюсюне адабият деб [[суратлай адабият]]ха айтадыла, ол демек [[санат]]ны бир тюрлюсюне. Алай а бусагъатдагъы ангыламны бюгюнден узакъ къалгъан заманланы культурасына хайырланнган терсирекди. Буруннгу [[илму]] трактатла бла [[дин]]-[[мифология]]лыкъ чыгъармала, сёз ючюн, [[Гесиод]]ни «Теогониясы» неда [[Тит Лукреций Кар|Лукрецийни]] «Затланы табигъатларыны юсюнден» чыгъармасы, ол заманладагъылагъа кёре, сёз ючюн, [[эпос]] поэмаладан ([[Гомер]]ни «Илиадасы» неда [[Публий Вергилий Марон|Вергилия]] «Энеидасы») суратлау адабият бла суратлаусуз адабият деб бири-биринден айырылмагъанды. Башха кёзюулени суратлау адабиятын, дин, философия, илму, публицистика адабиятладан айырыб, биз бусагъатдагъы къарамларыбызны, озгъан заманлагъа кёчюребиз, ол кёчюрюу хаманда тюз болмайды, бир-бирлелде уа къоркъуулу огъунады.▼
▲Кёбюсюне адабият деб [[
Алай болсада, адабиятда, бютеу миллет культуралада эмда адам тарихни узунлугъунда хар биринеда келишген талай ышаны барды.▼
▲Алай
* Адабиятха бютеу [[автор]] текстле киредиле (аноним болсада, неда талай адам чыгъаргъан боласада). Текстни автору болгъаны былайда юристлик къарам бла магъаналы тюлдю ([[автор хакъла]]), магъаналы болгъан текстни айгъакъ автору болуб, ол текстни ахырына джетдириуюдю: автор ахыр нохтаны салады, андан башлаб, текст кесича джашаб башлайды.▼
* Биринчи ышанына байламлы экинчи ышан чыгъады: адабиятха джазмылгъан текстле киредиле, аууздан атылгъанла кирмейдиле. Аууз чыгъармачылыкъ тарихде джазма чыгъармачылыкъны аллы бла келгенди, джазылгъанда башхалыгъы уа -бегитилмегенлиги. Бир адамдан бир адамгъа кёче, тюрлене барыргъа болгъанды. ▼
* Адабиятха адам тилден сёзледен къуралгъан текстле киредиле, сёз компоненти музыкадан, неда кёрюнюй компонентден айырылалмагъан чыгъармала адабият тюлдюле. [[Джыр]] неда [[опера]] кеслерича адабиятха кирмейдиле. Алай а джырдан назму айрылыб кеси болса, адабиятды.▼
▲* Адабиятха бютеу [[автор]] текстле киредиле (аноним
Башында белгиленнген юч ышаннга келишмеген, алай а адабият саналгъан буруннгу текстле бардыла, -сёз ючюн, «[[Илиада]]» бла «[[Одиссея]]»: алимле айтханнга кёре бу эки поемани авторуна [[Гомер]]ни санаргъа боллукъ тюлдю, эмда ол чырт болмагъанды автор, бу текстле буруннгу грек фольклорда келедиле, Гомер джангыз аны айтхан эмда къагъытха джазгъан болгъанды.▼
▲* Биринчи ышанына байламлы экинчи ышан чыгъады: адабиятха
▲* Адабиятха адам тилден сёзледен къуралгъан текстле киредиле, сёз компоненти музыкадан, неда
▲Башында белгиленнген юч ышаннга келишмеген, алай а
Энтда бир ышан къошаргъа тыйыншлыды, бу ышан адабиятны структурасы бла тюл, функциялары бла байламлыды.
* Адабиятха социал магъаналары болгъан, неда ол магъана болургъа нюзюр салгъан текстле киредиле. Ол демеклик — энчи неда къуллукъ джазышыу, энчи кюнлюкле, школ сочиненияла адабият тюлдюле. Алай а
== Адабиятны тюрлюлери ==
Адабиятны тюрлюлери текстни магъанасы бла неда аланы хайырланыулары бла
=== [[Суратлау адабият]] ===
Суратлау адабият — адам
=== [[Имлу адабият|Илму эмда илму-популяр адабият]] ===
Тизгин 28 ⟶ 32:
Болушлукъ ичи болгъан адабиятды, толуракъ билгиле алыргъа джарайды. Билги адабиятны баш тюрлюлери:
* [[Сёзлюк]]ле, билгини бу билимни сферасына джарашдырылады,
* [[Билгилик]]ле, информация башха джорукъла бла тизиледи, бу билимни кесини структурасына кёре болуучанды (сёз ючюн, аурууланы ышанларына кёре [[медицина]] билгилик);
* [[Энциклопедия]]ла, билимни бу сферасында эм кёб билгиси болгъан джыйымладыла
=== [[Окъуу адабият]] ===
Окъуу адабият, билги адабият кибик билимле бла байламлыды. Алай а хайырланыуу бираз башхады
=== [[Техника адабият]] ===
Техника адабият
{{викигёзен|Literature}}
[[Категория:Адабият]]
|