Википедия

Шимал полюс: Версияланы арасында башхалыкъ

Интерактивная навигация по истории
← Алдагъы тюрлендириуЭндиги тюрлендириу →
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
КёрюнюмлюВикитекст
г robot Adding: hif, ru, ug Modifying: az
г robot Adding: oc:Pòl Nòrd; cosmetic changes
Тизгин 1:
[[FileФайл:Arctic Ocean.png|275px|right]]'''Шимал полюс''' — Шимал джарымтобда [[Джер|Джерни]] бурулунуууну кёзюнге кёргюзген ось башына чыкъгъан нохтады.
 
Шимал полюс [[Шимал Бузлауукъ океан|Шимал Бузлауукъ океанны]] арасындады, алайда теренлик 4000 м. чакълы бирди. Сау джылны Шимал полюсну къатында кючлю кёбджыллыкъ пак бузла дрейф этедиле. Къышны орта температурасы -40 °С, джайда асламысы бла 0 °С.
Тизгин 9:
Биринчи болуб Шимал полюсха [[АБШ|американлы]] [[Фредерик Кук|Фредерик Кукну]] 1908 джылда, эмда [[Пири Роберт Эдвин|Роберт Пирини]] 1909 джылда экспедициялары джетгенди деген оюм джюрюйдю. Алай а кертида болгъанмыдыла, огъесе джалгъан экспедицияламы болгъандыла белгили тюлдю.
 
1926 джылда полюсну башы бла [[Дирижабль|дирижабль]] ётгенди, аны белгили полюсчу [[Амундсен Руаль|Руаль Амундсенни]] биргесине алыб, [[Нобиле Умберто|Умберто Нобиле]] джюрютгенди.
 
1937 джылны майында самолетну болушлугъу бла Шимал полюсну районунда биринчи илму-тинтиу дрейф этген станция орналады. Белгили орус алимни, [[Иван Папанин|Папанин Иванны]] башчылыгъы бла ишлегенди. Алай а ол станция полюсдан 40 километрни бир джанында болгъанды. Биринчи кере полюсну кесине 1948 джылны 23-чю апрелинде башха совет экспедиция джетгенди.
 
Американ суутюбю къайыкъ SSN-578 1959 джылда полюсну къатында къалкъгъанды, 1962 джылда уа совет атом суутюбю къайыкъда. 1977 джылны 17 апрелинде совет атом бузчачыучу кеме «Арктика» тенгизчиликни тарихинде, суубашы джюзюуде биринчи Шимал Полюсха джетгенди. Шимал полюсха джангыз кеси джетген адам болуб биринчи [[Япония|япон]] сиягъатчы [[Наоми Уэмура|Наоми Уэмурады]].
 
== Астрономия башхалыкълары ==
 
Шимал полюсну координаты шимал кенгликни 90 градусуду, полюсну узунлугъу джокъду: кертилик бла Шимал полюс къайсы [[Меридиан|меридианда]] башланнган нохтады.
* Шимал полюсда джулдузла, планетала эмда [[Кюн|Кюн]] горизонтну башында тюрленмеген мийикликлери барды.
* Кече бла кюн полюсда 182,5-шер кюнден къураладыла. Аны бла бирге джер бла кюн бир-бирлерин, Джерни Кюнню тёгерегине айланнганы себебли алмашдырадыла. Джерни кесини осуну тёгерегине айланнганы бла чырт байламлы болмайды кюн бла кечени ауушууу.
* Горизонтну башында Кюнню максимал мийиклиги, джайгъы кюнтурушну кюнюнде Кюнню мийкликгинден мийик болмайды: ол 23,25 градус чакълы бирди.
* Кёкдеги экватор Шимал полюсда горизонтну сызы бла бир болады. Кёк экватордан шималгъа болгъан джулдузла батмайдыла, къыбылагъа болгъанла уа - чыкъмайдыла, горизонту башында мийикликлерида тюрленмейди. Зенитде [[Чолпан джулдуз|Чолпан джулдуз]], надирде уа Дунияны къыбыла полюсуду.
 
[[CategoryКатегория:География]]▼
 
▲[[Category:География]]
 
[[an:Polo Norte]]
Тизгин 78 ⟶ 77:
[[nn:Nordpolen]]
[[no:Nordpolen]]
[[oc:Pòl Nòrd]]
[[pl:Biegun północny]]
[[pt:Polo Norte]]
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/wiki/Шимал_полюс»