Иена
Ие́на ([йена]; японча — 円) — Японияны ачха биримиди, АБШ-ны доллары бла евродан сора ючюнчю резерв валютады. Халкъла арасы коду: JPY. Латин символ — ¥, Японияда 円 иероглиф хайырланады.
| Ие́на яп. ¥ | |
|---|---|
 | |
| Хайырланнган джерле: |  Япония |
| Къурамы: | — |
| ISO-4217 коду: | JPY |
| Белгиси: | ¥ |
| Ара банкы: | Японияны Ара банкы |
| Алмашдырыу курсу: (5 февраль 2010) |
USD= 90,935 JPY |
Бусагъатда къолда быллай номиналлы темир ачха джюрюйдю:
- 1 иена
- 5 иена
- 10 иена
- 50 иена
- 100 иена
- 500 иена
эмда къагъыт ачха:
- 1000 иена
- 2000 иена
- 5000 иена
- 10 000 иена.
Тарихи
тюзетИена 1871 джыл Мейджи Реставрациясындан сора , Эдо кёзюуню къатыш ачха системасыны орнуна келгенди. Реставрациягъа дери алтын, кюмюш, джез эмда къагъыт ачха белгиле джюрюгендиле, аны юсюне ол ачханы ара правительствону тышында 244 бийликде чыгъаргъандыла. Юлюш бирим: сэн (яп. — 銭) = иенаны 1/100, рин (яп. — 厘) = иенаны 1/1000. Сэн бла рин 1954 джыл къоратылгъанды, алай а «сэн» ангылам бусагъатха дери финанс дуняда джюрюйдю. Джангы валютаны 1 иена = 1,5 г Алтын стандарты болгъанды, алай кечирек экономика болумгъа кёре Япония бу стандартны талай кере къоратыб джангыдан киргизгенди.
Кесини атын — «иена» — «ен» деген сёзден алгъанды (японча - «тёгерек»), иенагъа дери темир ачхаланы белгили бир формалары болмагъанды, бир бирле тёртгюл, башхалары зугул, бир-бирде уа ангыланмазча хар ачха бир башха форма. Иенаны бурунгу, «сыйлы» иероглиф сураты барды — 圓.
Дуния таныгъан валюта статус иена 1953 джылны 11-чи майында алгъанды, ол заманда Халкъла арасы валюта фонд 2,5 миллиграмм алтын паритетин бегитгенди. Андан сора АБШ-ны доллары эмда башха дуния валюталагъа кёре талай ревальвациядан сора иенаны «ауурлугъу» иги кесекге ёсгенди.
2000 джылда Окинавада баргъан 8-чи Экономика Саммитге эмда джангы мингджыллыкъгъа атаб Е серия джюрюуге чыкгъанды. Бу серияда 2000 иена номиналы банкнотала болгъандыла (Японияны тарихинде биринчи кере). Бу банкноталада биринчи болуб джакъ белгиге Еврионну илкери хайырланнганды.
2000 иена номиналгъа къошакъ болуб, 2004 джыл джангы 10 000, 5000 эмда 1000 иена багъада (серия F) купюрала чыкъгъандыла, ала кечирек D серия банкноталаны ауушдургъандыла. E серияда сыналгъан, эм джангы джакълаучу технологияла хайыраныб башлагъандыла.
| 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| USD | 59,0 % | 62,1 % | 65,2 % | 69,3 % | 70,9 % | 70,5 % | 70,7 % | 66,5 % | 65,8 % | 65,9 % | 66,4 % | 65,7 % | 64,1 % | 64,0 % |
| EUR | 17,9 % | 18,8 % | 19,8 % | 24,2 % | 25,3 % | 24,9 % | 24,3 % | 25,2 % | 26,3 % | 26,5 % | ||||
| DEM | 15,8 % | 14,7 % | 14,5 % | 13,8 % | ||||||||||
| GBP | 2,1 % | 2,7 % | 2,6 % | 2,7 % | 2,9 % | 2,8 % | 2,7 % | 2,9 % | 2,6 % | 3,3 % | 3,6 % | 4,2 % | 4,7 % | 4,1 % |
| YEN | 6,8 % | 6,7 % | 5,8 % | 6,2 % | 6,4 % | 6,3 % | 5,2 % | 4,5 % | 4,1 % | 3,9 % | 3,7 % | 3,2 % | 2,9 % | 3,3 % |
| FRF | 2,4 % | 1,8 % | 1,4 % | 1,6 % | ||||||||||
| CHF | 0,3 % | 0,2 % | 0,4 % | 0,3 % | 0,2 % | 0,3 % | 0,3 % | 0,4 % | 0,2 % | 0,2 % | 0,1 % | 0,2 % | 0,2 % | 0,1 % |
| Башхала | 13,6 % | 11,7 % | 10,2 % | 6,1 % | 1,6 % | 1,4 % | 1,2 % | 1,4 % | 1,9 % | 1,8 % | 1,9 % | 1,5 % | 1,8 % | 2,0 % |
| Къайнакъла: 1995-2008 ХВФ (Халкъла Арасы Ачха Фонд): Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves Къайнакъла: 1999-2005, ЕАБ (Европа ара банк): The Accumulation of Foreign Reserves Къайнакъла: 2008 джылны билгилери джылны биринчи джарымына берилгендиле | ||||||||||||||