Википедия

Германияда совет аскер администрация

Германияны совет оккупацион зонасында 1949-чу джылгъа дери кърал оноу джюрютген орган

Германияда совет аскер адмнистрация (нем. Sowjetische Militäradministration in Deutschland, къыс. ГСАА) — Германияны оккупациясыны совет зонасында кърал оноу органланы орнуна къуралгъан оноу орган структурады. ГСАА бу территорияда оператив аскер башчылыкъгъа бойсунуудан чыгъарылыб Халкъ комиссарланы советине бойсундурулгъанды. ГСАА-ны штаб-фатары Берлинде Карлсхорст районда джерлешгенди. Администрация Германияны оккупациясыны совет зонасыны оноуун 1945-чи джылдан башлаб, 1949-чу джылда Герман Демократ Республиканы къуралыууна дери джюрютгенди.

ГСАА-ны джууаблылыкъ зонасы — Германияны оккупациясыны совет зонасы

Башчылыкъ

тюзет
 
ГСАА-ны Баш тамадасы Совет Союзну маршалы Г. К. Жуков, 1-чи орунбасары аскерни генералы В. Д. Соколовский (2-чи планда).
Берлин, 12 июль 1945 джыл
 
ГССА-ны Баш тамадасыны резиденциясы (1945-чи джылны июлундан 1949-чу джылны октябрына дери).

"Германияны оккупациясыны совет зонасында оноу джюрютюуге Совет аскер администрацияны къураууну юсюнден" № 1326/301 СССР-ни Халкъ комиссарларыны советини бегими бла [1] 1945-чи джылны 6-чы июнунда:

Къурамы

тюзет
 
ГСАА-ны Баш тамадасыны кабинети

СССР-ни Халкъ Комиссарла Советини 1945-чи джылны 6-чи июнундан бегими бла ГСАА-ны структурасы былай болгъанды:

  1. Штаб.
  2. Комендант къуллукъну управлениеси.
  3. Аскер бёлюм.
  4. Аскер-тенгизчи бёлюм.
  5. Аскер-хауа бёлюм.
  6. Политикалыкъ бёлюм.
  7. Промышленность бёлюм.
  8. Эл мюлк бёлюм.
  9. Сатыу-алыу эмда баджарыу бёлюм.
  10. Улоу бёлюм.
  11. Отлукъ бёлюм.
  12. Финанс бёлюм.
  13. Байламны бёлюмю.
  14. Ич ишлени бёлюмю.
  15. Халкъ окъууну бёлюлмю.
  16. Саулукъ сакълауну бёлюмю.
  17. Закон-джорукъ бёлюм.
  18. Урунуу кючню бёлюлмю.
  19. Репатриацияны бёлюмю. Кюнбатыш зоналада репатриациядан джууаблы генерал-майор Драгун, Василий Михайлович
  20. Репарация бла баджарыуну бёлюмю[3].

ГСАА-ны джерли органлары ара аппаратны структурасыча болгъандыл. Оккупация зонадагъы 5 провинция бла джерде 5 управление болгъанды (Тюрингия, Саксония, Саксония-Ангальт, Мекленбург эмда Бранденбург), аны тышында Берлинни совет зонасында аскер комендантны Управлениеси, эмда аннга бойсуннган бёлге, район эмда шахар комендатурала. ГСАА-ны аллында бегитилген структурасы тамал салгъан структура болгъаны себебли, андан арыда ишни таблыгы ючюн талай кере тюрленнгенди[5].

ГСАА-ны тарихи

тюзет
 
ГСАА-ны Пропаганда управлениесини тамадасы полковник С. И. Тюльпанов бла Пропаганда управлениени культура бёлюмюню тамадасы майор А. Л. Дымшиц. Берлин, 17 май 1946
 
ГСАА-ны Халкъ окъуу управлениесини тамадасы генерал-лейтенант П. В. Золотухин, къатында да Берлинни обер-бургомисти А. Вернер бла Гумбольд атлы Берлин университетни ачылыуунда. 29 январь 1946

1945-чи джылны 20-чы апрелинде Сталин, совет аскерле кючлеген герман территориялада совет аскер властлагъа бойсуннган немец администрацияны къураргъа буйрукъ береди.

1945-чи джылны 2-чи майында СССР-ни къоруулаууну кърал комитети "НКВД-ны келечилерини салыууну эмда аланы борчларыны юсюнден" бегим алынады. Бу бегим бла НКВД-ны фронтлада джууаблылары (И. А. Серов — 1-му Белорус фронтдан, Л. Ф. Цанава — 2-чи Белорус фронтдан, П. Я. Мешик — 1-чи Украин фронтдан) ол фронтланы аскер башчыларыны граждан администрацияларыны оноуун джюрютген орунбасарлары боладыла. Алай бла, НКВД Германияда граждан администрацияны оноуун джюрютген орган болады. НКВД джууаблыла шахарлада, районлада, элледе бургомистрлени, полицияны тамадаларыны, прокурорланы эмда сюдюлени белгилегендиле. Немец кадрланы сайлау эмда хазырлау ишни барысын да Къызыл Аскерни политикалыкъ управлениесини къурамындагъы Антифашист ишни управлениеси (7-чи управление) эмда фронтланы политуправлениелерини 7-чи бёлюмлери бардыргъандыла. 1945-чи джылны апрелинде-майында боллукъ бургомистрлеге характеристикала хазырланнгандыла, кадрла сайланнгандыла.

СССР-ни правительствосуну 1945-чи джылны 6-чы июнунда бегими бла Жуков Г. К. башчылыгъында Совет аскер администрация къуралады. Анда И. А. Серов ГСАА-ны граждан администрацияны ишлерини юсюнден орунбасар эмда НКВД-ны Германияда джууаблысы къуллукъну да биргелей бардыргъанды. Аллында администрация Веймарны къатында немец фабрикант эмда коллекциячы, НСДАПны члени Отто Кребсни Хольцдорф атлы вилласында болгъанды. Администрацияны джерлешдирген заманда санат чыгъармалары джашырылгъаны таша джер табылгъанды (кёбюсю француз импрессионистлени суратлары), ала реквизиция этилиб Эрмитажгъа джиберилгендиле[6].

ГСАА-ны баш тамадасы Г. К. Жуковну №5 буйругъу бла джерледе совет аскер администрацияны тамадалары эмда аланы граждан bишле ден орунбасарлары белгиленнгендиле. Джерледе совет аскер администрацияны тамадалары болуб аскерлени ,башчылары салыннгандыла. Июлну биринчи кесегинде Жуков джерле бла провинцияланы немец президентлери бла вице-президентлерини кандидатураларын бегитгенди.

 
ГСАА-ны почта маркасы, багъасы 75 пфенниг

Совет оккупацион властла немец коммунистлени тири хайырланнгандыла. 1945-чи джылны мартында огъунакъ ВКП(б)-ны Ара Комитетини халкъла арасы информация комитетини бёлюмюню тамадалары Г. Димитров бла А. С. Панюшкин ВКП(б)-ны АК-ни секратары Г. М. Маленковха кючленнген немец джерледе Къызыл Аскер джанлы органла къураргъа кереклисини юсюнден къагъыт джибередиле, аланы башына "немец коммунистледен эм ышынгалы эмда къарыулу ишчилени" салыргъа керек болгъанын чертилгенди. 1945-чи джылны апрелини аягъында Москвадан Германиягъа ГКП-ны АК-ни юч къауум келечиси келгенди, аланы бири — ГКП АК-ни Политбюросуну члени В. Ульбрихтни къаууму болгъанды, кечирек ол къауум «Ульбрихтни бюросу» ат бла белгили болгъанды [7]. Аны ызындан Германиягъа 100-шер адам эмда андан асламдан болгъан къауумла бла, СССР-де политикалыкъ хазырланыуну ётген немец политэмигрантла, аскер джесирледен антифашистле, эмда «Эркин Германия» Миллет комитетге къошулгъанла келгендиле.

1946-чы джылны джайында ГСАА джерли органлагъа сайлаулагъа хазырлауланы башлагъанды. Аны бла бирге, Жуковну орнуна келген В. Д. Соколовский 1945-чи джылны 18-чи июнунда берген буйругъунда "ГСБП-ны хорламына керекли шартланы джаратыргъа кереклилигини" юсюнден джазгъанды. Соколовский ачыкъдан сайлауланы эсеблери "къуру ГСБП хорласа джараулугъа санаргъа боллукъду" деб джазгъанды.

1946-чы джылны 15-чи сентябрында Бранденбург джерде джерли сайлаулада ГСБП хорлайды. Бу хорламны чурумларыны юсюнден, ГСАА-ны документлеринде былай джазылгъанды: "башхалагъа кёре ГСБП-ни тизмелерине джерли сайлаулада берилген ауазланы мийик проценти (59,8), Джерни САА-сы 33 джамагъатда буржуазиялыкъ партияладан тизмелени чыгъартыргъа эркинлик бермегени бла байламлыды".

1946-чы джылны 20-чы октябрында совет оккупация зонада джерли власт органлагъа сайлаула ётгендиле. Бирикген социалистле анда 50% чакълы бир алгъандыла. Алай а Берлинни шахар эмда район джыйылыуларына ГСБП къуру 19,8 % ауаз алады, СДП — 48,7 %, ХДБ — 22,1 %, ЛДП — 9,4 %. Аны къой, Берлинни совет секторунда да коммунистле къуру 29,9 % ауаз алаладыла.

1948-чи джылда болургъа керек эндиги сайлауланы 1949-чу джылны къачына къойгъандыла. 1948-чи джылны октябрындан башлаб совет зонагъа кюнбатыш зоналадан китаб эмда басма чыгъармаланы ётдюрюу тыйылгъанды.

ГСАА совет оккупация зонадан СССР-ге промышленность керекн репарация халда тири ташыгъанды. 1945-чи джылны 16-чы августунда Жуков джерлени аскер администрацияларыны джыйылыуунда былай айтханды: «биз немецле къазауатны финалындан кеслерине келгинчи, къазауатха джоюмну джабаргъа не керек зат бар эсе, терк чыгъарыргъа керекди».

 
ГСАА-ны баш тамадасы В. И. Чуйков оккупацияны совет зонасындагъа хакъ эркинликлени ГДР-ни юстиция министри Максу Фехнерге береди. 11 ноябрь 1949

1945-чи джылда совет оккупация зонада джер реформа бардырлгъанды — 100 гектардан аслам джери болгъан мюлкле чачылгъандыла, джерлери да элчилеге чачылгъандыла. 1945-чи джылны къачында эл мюкл продукцияны амалсыз къралгъа бериую киргизилгенди.

1946-чы джылны октябрында СССР-де азыкъ дыккылыкъ себебли, И. А. Серов Л. П. Бериягъа Германиядан азыкъны "артыгъыз" джиберирге теджеу бла къагъыт джибереди. Бу теджеуле Сталиннге билдирилгендиле, эмда ол аланы къабыл этгенди. Германияны кюнчыгъышындан СССР-ге азыкъны къоратыу, алайсыз да немец халкъны алайсыз къарыусуз болумун андан да аман этеди. Ол кёбчюлюк санда халкъны къаршчылыгъына тюбейди, эмда джерли оноу органланы ишлерин къыйын этеди.

1948-чи джылны 24-чю июнунда совет аскерле Кюнбатыш Берлинни блокада этедели, ол анда кюнбатыш герман марканы киргизиуюне джууаб болады (Берлинни блокадасы). АБШ бла бирликчиле Кюнбатыш Берлинни баджарыр амал бла хауа кёпюр къурадыла. Блокада изленнген эсеблеге келтиралмайды эмда 1949-чу джылны 12-чи майында тамамланады.

1949-чу джылны 10-чу октябрында Берлинни къатында Карлсхорстда СССР-ни правительствосуну буйругъуну тындыра, Совет аскер администрацияны баш тамадасы В. И. Чуйков совет оккупация зонадагъы оноу функцияланы официал халда ГДР-ни правительствосуну биринчи башчысы Гротеволгъа береди.

ГСАА 1949-чу джылны октябрында ГДР баямланнгандан сора ишин тамамлайды, алай а аны орнуна Германияда Совет контроль комиссия къуралады (СКК).

Дагъыда къара

тюзет

Белгиле

тюзет
  1. ↑ XIV. Советская Военная администрация в Германии и местные органы самоуправления / Русский архив: Великая Отечественная: Т. 15 (4-5). Битва за Берлин (Красная Армия в поверженн …. Ал къайнакъдан архивация этилгенди (21 сентябрь 2013). Тинтилгенди: 11 март 2013.
  2. ↑ [www.katyn-books.ru/archive/serov/serov.html Петров Н. В. Первый председатель КГБ генерал Иван Серов](орус.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Постановление СНК СССР «Об организации Советской военной администрации по управлению Советской зоной оккупации в Германии» № 1326/301 6 июня 1945 года (орус.). Ал къайнакъдан архивация этилгенди (5 август 2020). Тинтилгенди: 23 февраль 2021.(орус.)
  4. ↑ Биография маршала В. Д. Соколовского.(орус.)
  5. ↑ Къара: Советская военная администрации в Германии, 1945—1949. Справочник / отв. ред.: Я. Фойтцик, Т. В. Царевская-Дякина, А. В. Доронин; при участии: Х. Кюнцель, Д. Н. Нохотович. — М.: РОССПЭН, 2009.(орус.)
  6. ↑ Государственный Эрмитаж. «Перемещённое искусство». 1945—1958: Архивные документы. — СПб., 2014. — Ч. 1. — б. 60, 233.(орус.)
  7. ↑ Бурцев М. И. Прозрение. — М.: Воениздат, 1981. — Б. 315. — 320 б. — (Военные мемуары).(орус.)

Литература

тюзет

Джибериуле

тюзет
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Германияда_совет_аскер_администрация&oldid=110227»