Википедия:Проект:Кюнде болуула/Октябрь

Хар кюнде тарихде болуула Январь • Февраль • Март • Апрель • Май • Июнь • Июль • Август • Сентябрь • Октябрь • Ноябрь • Декабрь

1 октябрь Пеле 1795 — Бельгия Франциягъа къошулуннганды. 1929 — СССР революцион орузламагъа кёчгенди. 1930 — Москваны Кремлинде Чудов монастырь атылтылгъанды. 1946 — Нюрнберг процесс тамамланнганды. 1949 — Къытай Халкъ Республиканы къуралгъаны баямланнганды. 1964 — Дунияда биринчи мийик теркликли магистраль эксплуатациягъа берилгенди. 1977 — Пелени (суратда) ахыр матчы. 1992 — Россияда приватизациялыкъ сертификатла — ваучерле берилиб башланнганды. Тюрлендириу...

2 октябрь Марбург диспут 1187 — Балиан Ибелин, Саладиннге Иерусалимни ачхычларын бергенди. 1527 — Лютер бла Цвинглини арасында Марбург диспут (суратда). 1921 — Американы президенти Вудро Вильсоннга паралич тийгенди. 1928 — Эскрива де Балагер, Опус Деи орденни къурагъанды. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Вермахт, Москвагъа кенг масштаблы алгъа джюрюшюн башлагъанды. 1944 — Варшавада къозгъалыу малтаннганды. 1968 — Мехикода Юч культураны майданында полиция, студент демонстрациягъа атханды. 1980 — Сизарс-Паласда Ларри Холмс бла Мохаммед Алини сермешиулери экинчини техникалы нокауту бла бошалгъанды. Тюрлендириу...

3 октябрь Сыйлы Владимирни ордени 1782 — II Екатерина Сыйлы Владимирни орденин (суратда) буюргъанды. 1878 — Петербургда тиширыулагъа Бестужев курсла ачылгъандыла. 1932 — New York Times газетни «Таймс Нью Роман» шрифт бла басмаланнган биринчи номери чыкъгъанды. 1935 — Муссолини Эфиопиягъа уруб кириуню юсюнден буйрукъ бергенди. 1942 — «Фау-2» ракетаны биринчи джетишимли ийилиую. 1952 — Уллу Британия ядролу сауутуну биринчи сынауларын ётдюргендию. 1986 — «К-219» суу тюбю крейсерде авария. 1990 — Германияны биригиую тыйыншлы ётгенди. Тюрлендириу...

4 октябрь Первый искусственный спутник Земли 1535 — Ингилиз тилде биринчи Библия басмаланнганды. 1582 — Римли папа XIII Григорий григориан орузламаны киргизтгенди (эндиги кюн 15-чи октябрь болгъанды). 1883 — Кюнчыгъыш экспрессни биринчи чыгъыуу. 1910 — Португал революция: ахыр португал король Лиссабондан Гибралтаргъа къачханды. 1916 — Россия империяда ахыр шахар — Романов-на-Мурманени тамалы салыннганды. 1957 — СССР-де Джерни биринчи джасалгъан спутниги (суратда) ийилгенди. 1959 — Айны арт джанын биринчи кере суратха алгъан, «Луна-3» космос аппарат ийилгенди. 1993 — Москвада Акъ юйню штурму. Тюрлендириу...

5 октябрь Хасекура 1614 — Европагъа «дон Фелипени» (суратда) башчылыгъы бла Япониядан келечилик келгенди. 1793 — Миллет конвентни декрети бла француз республикан орузлама киргизилгенди. 1910 — Португалия, республика баямланнганды. 1938 — М. Горькийге от ашатханны юсю бла терслениб, Плетнёв доктор тутулгъанды. 1948 — Тюркмен ССР-де 110 000 адам Ашхабад джер тебрениуню къурманы болгъанды. 1962 — «Битлз» къауумну биринчи синглы чыкъгъанды. 1988 — Чилидеги плебисцит Пиночетни тайдырыуну сайлагъанды. 2000 — Югославияда Слободан Милошевични режимини тайдырылыуу. Тюрлендириу...

6 октябрь «Джаз джырлаучугъа» афиша 1600 — Палаццо Питтиде бусагъатха дери сакъланнганладан эм эски опера — Джакопо Перини «Эвридикасыны» премьерасы ётгенди. 1889 — Парижде «Мулен Руж» кабаре ачылгъанды. 1908 — Босний кризис: Австрия-Маджар Босния бла Герцеговинаны аннексия этгенди. 1920 — Кремлде Герберт Уэллс бла В. И. Ленин тюбешгендиле. 1927 — Коммерция джанындан джетишимли болгъан биринчи тауушлу фильм — «Джаз джырлаучу» (en) прокатха чыкъгъанды. 1943 — Экинчи дуния къазауат: Къызыл Аскер Невель шахарны азатлагъанды. 1973 — Тёртюнчю араб-израиль къазауат: Мисир бла Сирия Израилге чабхандыла. 1976 — Хуа Гофэн «тёртеуленден банданы» арестге алыргъа буйрукъ бергенди. Тюрлендириу...

7 октябрь Лепантода сермешиу 1506 — Папа II Юлий, Папа областха Болонья шахарны къошханды. 1571 — Лепантода сермешиу (суратда) — тюрклюле бла къазауатда христианланы биринчи уллу хорламлары. 1600 — Француз король IV Генрих, Мария Медичи бла некях этгенди. 1909 — Зиминни опера театрында «Алтын гугурукчукъ» операны дуния премьерасы ётгенди. 1977 — СССР-ни «брежнев конституциясы» алыннганды. 1993 — 1-чи номерли пост, Ленинни кешенесинден Белгисиз Аскерчини Къабырына кёчюрюлгенди. 1996 — Fox News деген бютеусутка джангылыкъла кёргюзтген телеканал ишлеб башлагъанды. 2001 — АБШ, халкъла арасы коалицияны болушлугъу бла, Афганистанда аскер операцияны башлагъанды. Тюрлендириу...

8 октябрь Че Гевара 451 — Халкидонда 4-чю Бютеудуния клиса джыйылыу ачылгъанды. 1871 — Уллу ёртен Чикаго шахарны ара районун къурутханды. 1895 — Японлула Сеулда Кёнбоккун тоханагъа уруб кириб, отоуунда королева Минни ёлтюргендиле. 1896 — Доу-Джонсну индекси биринчи кере чыкъгъанды. 1912 — Биринчи Балкан къазауат: Черногория, Тюркге къазауат баямлагъанды. 1967 — Боливияда Че Гевара (суратда) тутулгъанды. 1980 — Боб Марлини ахыр концерти. 2005 — 75 000 чакълы бир адам, Кашмир джер тебрениуню къурманы болгъанды. Тюрлендириу...

9 октябрь Орус генерал Тотлебен 1708 — Уллу Шимал къазауат: Леснойда сермешиу. 1760 — Джетиджыллыкъ къазауат: Тотлебенни (суратда) башчылыгъында орус аскер бёлекни Берлинни алыуу. 1789 — Францияда къыйнаула джасакъланнгандыла. 1874 — Бютеудуния почта бирлик къуралгъанды. 1918 — Фридрих-Карл Гессенчи Финляндияны королю болуб сайланнгады. 1926 — Француз алимле Фредерика Жолиону бла Ирен Кюрини некяхлары. 1989 — СССР-ни Ара телевидениесинде А. Кашпировскийни биринчи телесеансы ётгенди. 2006 — Шимал Корея тарихинде биринчи кере ядролу сауутну сынагъанды. Тюрлендириу...

10 октябрь Сен-Дениде Карл Мартеллни кешенеси 680 — Кербела сермешиуде Мухаммад файгъамбарны туудугъу Хусейн ибн Али ёлтюрюлгенди. 732 — Карл Мартелл (суратда) араблыланы Европагъа джюрюшлерин тыйгъанды. 1780 — Сыйлы Каликстни уллу джели, тарихде эм кёб адам ёлтюрген джел. 1846 — Ингилизлилени къаршчыланыуларына къарамай, Бурбонланы юйлеринде экеу некях ётгенди. 1868 — Онджыллыкъ къазауат: Сеспедес Кубаны Испаниядан бойсунмаулугъун баямлагъанды. 1920 — Плебисцитни юсю бла Каринтияда джашагъанла Австрияны къурамында къалыргъа оноу этгендиле. 1911 — Учан къозгъалыу Къытайда Синьхай революцияны тамалын салгъанды. 1967 — «Космосны юсюнден халкъла арасы кесамат» кючюн алгъанды. Тюрлендириу...

11 октябрь «Мэри Роуз» 1138 — Алеппода джер тебрениу, тарихде эм кёб къурманы болгъанладан бири. 1899 — Ингилиз-бур къазауат башланнганды. 1919 — Вильнода Стефан Баторини университетини ачылыуу. 1961 — Семипалатинск полигонда биринчи джер тюбю ядролу атылыу ётгенди. 1962 — Ватиканда, XX ёмюрде джангыз болгъан, рим-католик клисаны бютеудуния джыйылыуу ачылгъанды. 1982 — Солент ачыкъ богъазны тюбюнден, 450 джыл алгъа батхан, «Мэри Роуз» (суратда) каракка кёлтюрюлгенди. 1984 — Биринчи американ астронавт тиширыу Кэтрин Салливэн,ачыкъ космосха чыкъгъанды. 1994 — Рублну долларгъа курсуну оюлуб тюшюую («къара гюрге кюн»). Тюрлендириу...

12 октябрь Христосну статуясы 1492 — Колумб Американы (туура уа — Гуанахани айрымканны) ачханды. 1552 — Къоркъунчлу Иван, Къазан ханлыкъны къазауат этиб алгъанды. 1810 — Биринчи Октоберфест: Мюнхенде джашагъанла бютеу барысы да кронпринц Баварчы Людвигни некяхын байрамлайдыла. 1909 — Москвада, биринчи басма китаб чыгъаргъан Иван Фёдоровха эсгертме ачылгъанды. 1924 — Украинаны къурамында Молдавия АССР куралгъанды. 1931 — Рио-де-Жанейрода Корковаду дуппурну башында Къутхарыучу Христосну статуясы (суратда) ачылгъанды. 1953 — Фидель Кастро, «Тарих мени айыбымы аллыкъды!» деген сёзле бла сюдде сёзюн бошагъанды. 1960 — Никита Хрущёв, БМО-ну Генерал Ассамблеясында, аягъындан чуругъун тешиб, аны бла трибунаны къагъыб башлагъанды. Тюрлендириу...

13 октябрь Суу айланма галактика 1307 — Ариу IV Филипп королну буйругъу бла бютеу француз тамплиерле тутулгъандыла. 1773 — Шарль Мессье Къуугъун Итле джулдузлада «суу айланманы» (суратда) табханды. 1805 — Наполеонну аскерини австрий аскер бла Эльхинген сермешиую. 1827 — Орус-перс къазуат: генерал Паскевични аскери Эриванны алгъанды. 1917 — Фатима сейирлик (en) болгъанды, аны Португалияда джашагъан 100 000 адам кёргенди деген версия барды. 1921 — Тюркню бир джанындан эм Эрмен ССР, Азербайджан ССР, Гюрджю ССР башха джанындан араларында шохлукъну юсюнден Карс кесамат. 1923 — Тюркню ара шахары Стамбулдан Анкарагъа кёчюрюлгенди. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Москвагъа джюрюшню барыуунда немец аскер Калуганы алгъанды. Тюрлендириу...

14 октябрь Л. И. Брежнев 1670 — Шамборда Мольер «Мещанлы-дворянлы» деген пьесасын салгъанды. 1888 — Бусагъатха дери сакъланнган биринчи плёнкалы фильм — «Роундхэй терек бачхада сахна» алыннганды. 1915 — Биринчи дуния къазауат: Болгария Сербиягъа къазауат баямлагъанды. 1926 — Лондондагъы басма аралыкъда Алан Милнни Винни-Пухну юсюнден биринчи китабы чыкъгъанды. 1939 — Гюнтер Принни башчылыгъында U-47 суу тюбю кеме Скапа-Флоу гаванда HMS Royal Oak линкорну батдыргъанды. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Москвагъа джюрюшню барыуунда немец аскер Тверь бла Ржевни алгъанды. 1962 — Кариб кризис: американ тахсачы-самолёт Кубада Р-12 совет ракеталаны табханды. 1964 — Совет Союзну Коммунист партиясыны Ара комитетини Биринчи секретары Леонид Брежнев (суратда) болгъанды. Тюрлендириу...

15 октябрь «Шэньчжоу-5»-ни ийилиую 1815 — Наполеонну Атлантикада Сыйлы Еленаны айрымканына келтиргендиле. 1888 — Союучу Джек сакълыкъ комитетге «джаханимден джазма» ийгенди. 1894 — Германиягъа шпионаж ючюн Альфред Дрейфус тутулгъанды. 1904 — Орус-япон къазауат: Балтика флот Ревелден Порт-Артургъа джюзюб кетгенди. 1941 — Экинчи дуния къазауат: герман аскерни Москвагъа джууукълашханлыгъы себебли шахарда къуршаланыу болум киргизилгенди. 1966 — АБШ-да къара пантераланы партиясы къуралгъанды. 1967 — Волгоградда «Ана-джурт» эсгертме ишлениб бошалгъанды. 2003 — Биринчи къытай пилотлу космос кеме — «Шэньчжоу-5» (суратда) ийилгенди. Тюрлендириу...

16 октябрь Кёпеникден капитан 1813 — Джарым миллиондан кёб аскерчи Лейпцигни къатында «Миллетлени сермешиуюне» киргендиле 1905 — Лорд Кёрзон Бенгалияны биринчи бёлюнюуюню юсюнден буйрукъ бергенди. 1906 — Кёпеникден капитан (суратда) алдау бла шахарны кассасын кючлегенди. 1934 — Къытай коммунистлени уллу джюрюшлери башланнганды. 1963 — Биринчи кере космосха юч къатлы элтиучю-ракета «Восход» ийилгенди. 1978 — Поляклы Кароль Войтыла славянладан биринчи болуб римли папа болгъанды. 1988 — СССР-ни Ара телевидениесинде «Изаура къарауаш» сериал кёргюзтюлюб башланнганды. 2002 — Мисирде Джангы Александрий библиотека ачылгъанды. Тюрлендириу...

17 октябрь Илья Репин. «17 октябрь 1905 дж.» 1346 — Шотландияны королю II Давид ингилизлилеге джасакълыкъгъа тюшгенди. 1662 — II Карл XIV Людовикге Дюнкерк шахарны 375 000 фунтха сатханды. 1740 — Экинчи Камчатка экспедицияны барыуунда Петропавловск-Камчатский шахарны тамалы салыннганды. 1814 — Лондонда 9 адам «сыра суу къобуу»-ну къурманы болгъанды. 1902 — Детройтда «Кадиллак» маркалы биринчи автомобиль чыкъгъанды. 1905 — II Николай Либерал эркинликле бериуню юсюнден манифестге къол салгъанды (суратда). 1990 — IMDb интернет-база къуралгъаныны официал датасы. 1996 — Аслан Масхадов Чеченни коалицион правительствосуну премьер-министри болгъанды. Тюрлендириу...

18 октябрь Венера 1356 — Швейцарияда джер тебрениу Базель шахарны ойгъанды. 1812 — Тарутин сермешиу: орус аскер Бородино сермешиуден сора биринчи кере французланы хорлагъанды. 1867 — А. А. Пещуров капитан Алясканы американ правительствогъа бериуню юсюнден протоколгъа къол салгъанды. 1892 — Биринчи коммерциялыкъ телефон линия ачылгъанды (Чикаго — Нью-Йорк). 1941 — Токиода Рихард Зорге тахсачы тутулгъанды. 1967 — «Венера-4» совет космос станция Венера (суратда) планетагъа джетгенди. 1968 — Мехикода Олимпиада: Роберт Бимон «XXI ёмюрге чынгагъанды». 1991 — Азербайджан СССР-ден босунмауун баямлагъанды. Тюрлендириу...

19 октябрь Испанияны герби 1453 — Бордода ингилизлилени капитуляциялары, Джюзджыллыкъ къазауатны бошалыуу. 1469 — Арагончу II Фердинанд бла Кастилиячы I Изабелланы некяхлары бирикген Испанияны (герби суратда) къуралыуун белгилегенди. 1901 — Альберто Сантос-Дюмон 33-метрлик дирижаблинде Эйфелни къаласыны тёгереги бла учханды. 1941 — Москвада шахарчыладан зынтчыу аскер къуралгъанды. 1956 — СССР бла Япония Совет-япон къазауатны тохтатылыууну юсюнден декларацияны къабыл этгендиле. 1957 — ФРГ-ни правительствосу Югославия бла дипломат илишкилерин кесгенди. 1961 — Къытай СССР-ни Албания бла байламлы политикасын терслегенди. 1987 — Доу-Джонсну индексини бютеу тарихинде эм уллу тюшюую. Тюрлендириу...

20 октябрь Наварин сермешиу Айвазовскийни суратында 1803 — АБШ-ны Сенаты Наполеондан Луизиананы сатыб алыуну къабыл этгенди. 1818 — Уллу Британия бла АБШ американ-канада чекни 49-чу параллель бла ётдюргендиле. 1822 — Уллу Британияда «The Sunday Times» газетни биринчи номери чыкъгъанды . 1827 — Грек революция: ингилиз-француз-орус флот Иония тенгизни Наварин бухтасында тюрклюлени хорлагъанды (суратда). 1916 — Севастополда «Императрица Мария» линкор атылгъанды, джюзле бла адамла ёлгендиле. 1944 — Къызыл аскер бла югослав партизанла Югославияны ара шахары Белградны азатлагъандыла. 1955 — Дж. Р. Р. Толкинни «Королну къайтханы» китабы, «Джюзюклени бийи» романны арых бёлюмюню, чыкъгъанды. 1977 — Lynyrd Skynyrd рок-къауум бла самолёт аугъанды. Тюрлендириу...

21 октябрь Венден къала 1097 — Къачлыла Антиохияны къуршалагъандыла. 1520 — Фернан Магеллан Атлантика океан бла Шош океанны арасындагъа ачыкъ богъазны ачханды. 1578 — Венден къаланы (суратда) къабыргъаларында орус аскерни хорланнганы. 1727 — С. Л. Рагузинский Къытай бла сатыу-алыуну юсюнден кесаматха къол салгъанды. 1805 — Трафальгар сермешиу Наполеонну флотсуз къойгъанды. 1858 — Оффенбахны «Орфей джаханимде» опереттасыны премьерасы. 1895 — Японлуланы Тайвангъа уруб кириулери, Тайвань республиканы къурутулууу. 1967 — Вьетнамда къазауатха къаршчы тургъанла Пентагонну къуршалагъандыла. Тюрлендириу...

22 октябрь Гарнеренни чынгагъаны 1730 — Б. К. Миних Ладога илипинни ишлениб бошалгъанын баямлагъанды. 1797 — А. Ж. Гарнерен учуб баргъан аппаратдан парашют бла биринчи кере чынгагъанды (суратда). 1842 — Густав Фаберже Санкт-Петербургда ювелир гюрбеджи ачханды. 1904 — Гулль инцидент: орус эскадра Шимал тенгизде эки ингилиз чабакъ тутхан кемени батдыргъанды. 1938 — Честер Карлсон биринчи ксерокопияны этгенди. 1962 — Кариб кризис: Джон Кеннеди телевизион сёзюнде Кубаны тенгиз эмда хауа блокадасын баямлагъанды. 1970 — Итальян экранлагъа Бернардо Бертолуччини «Конформист» фильми чыкъгъанды. 1975 — «Венера-9» совет космос станция Джерге башха планетаны юсюню суратларын биринчи кере бергенди. Тюрлендириу...

23 октябрь Дублин къаланы арбазы 1086 — Араблыла, испан христианланы Заллакада хорлаб, Реконкистаны тыйгъандыла. 1582 — Сибирни къазауат этиб алыу: Ермакны къазакълары Чувашев бурунда сермешиуде хорлагъандыла. 1641 — Ирландияда къозгъалыу: къозгъалгъанла Дублин къаланы (суратда) алалмай къалгъандыла. 1917 — В. И. Ленин Петроградда сауутлу къозгъалыуну юсюнден оноуну къабыл этдиргенди. 1942 — Экинчи дуния къазауат: Мисирде Эль-Аламейнде ингилизлиле бла немецлени сермешиулери башланнганды. 1956 — Маджарда коммунист режимге къаршчы къозгъалыу башланнганды. 1992 — Акихито, япон императорладан биринчи болуб Къытайгъа баргъанды. 2002 — Дубровкада театр аралыкъда террористле 900 адамны ышанмакълыкъгъа тутхандыла. Тюрлендириу...

24 октябрь 1147 — Реконкиста: Лиссабонну 4 ай баргъан къуршоуланыуу христиан рыцарланы шахарны алыулары бла бошалгъанды. 1648 — Вестфалия мамырлыкъ Отузджыллыкъ къазауатны тамамлагъанды. 1658 — Француз королгъа Мольерни танытхандыла (суратда). 1929 — «Къара орта кюн» эмда АБШ-да Уллу депрессияны башланнганы. 1935 — Москва Кремлни Спасская къаласына рубин джулдузла салыннгандыла. 1945 — БМО-ну Уставы кючюн алгъанды. 1947 — Америкагъа къаршчы ишлеуню тинтген комиссия Уолт Диснейни допросха чакъыргъанды. 2000 — Мисир музейде Клеопатраны сакъланнган джангыз автографы табылгъанды. Тюрлендириу...

25 октябрь Гилбертни суратында Азенкур сермешиуню эртдени 1415 — Джюзджыллыкъ къазауат: французла Азенкур сермешиуде (суратда) хорланнгандыла. 1825 — Австриялы композитор, дирижёр эмда скрипач Иоганн Штраус туугъанды. 1913 — «Поляк къан» оперетта биринчи кере джырланнганды («Элчи бийче» хапарны мотиви бла). 1924 — Британияда парламент айырыуну аллы бла Зиновьевни джазмасы чыкъгъанды. 1944 — Лейте айрымканны джагъасында тарихде эм уллу тенгиз сермешиу ётгенди. 1971 — БМО-да Къытай Республиканы орнун Къытай Халкъ Республика алгъанды. 1990 — «Поле чудес» телеоюнну биринчи чыкъгъаны. 2003 — Новосибирскде Михаил Ходорковский арестге алыннганды. Тюрлендириу...

26 октябрь Ито Хиробуми 1581 — Сибирни бойсундуруу: Ермак, къазакълары бла Искерге киргенди. 1824 — Москвада Кичи театр эшиклерин ачханды. 1898 — МХАТ ишлеб башлагъанды. 1909 — Японияны биринчи премьер-министри Ито Хиробуми (суратда) ёлтюрюлгенди. 1957 — Георгий Жуков, къоруулау министр постундан, «бонапартизмге тырмышхан» бла терслениб, тайдырылгъанды. 1965 — II Елизавета, The Beatles группагъа киргенлеге Британ империяны орденин бергенди. 1979 — Къыбыла Кореяны президенти Пак Чон Хи ёлтюрюлгенди. 2002 — Дубровкада театр аралыкъны штурм этиу, джюзден кёб ёлген. Тюрлендириу...

27 октябрь Мульвий кёпюр 312 — Константин, Мульвий кёпюрню (суратда) къатында кёкде «Муну бла хорларыкъса!» деген джазмасы бла къачны кёргенди. 1870 — Француз-прусс къазауат: немецле Мецге киргендиле. 1938 — «DuPont» фирма, джангы синтетика материалны — нейлонну къурагъанын баямлагъанды. 1981 — Швецияны тенгиз джагъасына «С-363» совет субмарина чыкъгъанды. 1982 — Къытай, халкъыны саны миллиардха джетгенин баямлагъанды. 1984 — Байкал-Амур магистраль ачылгъанды. 1999 — Эрмен парламентде теракт. 2005 — Францияда шахар тийреледе къазауат башланнганды. Тюрлендириу...

28 октябрь Статуя Свободы 1628 — Француз протестантизмни аралыгъы — Ла-Рошелни хорланыуу. 1886 — Нью-Йорк бухтадагъы (en) Бедлоу айрымканда Азатлыкъны статуясы (суратда) ачылгъанды. 1893 — П. И. Чайковскийни ёлюрюне дери 9 кюнню аллы бла Петербургчула аны Патетика симфониясын биринчи кере эшитгендиле. 1918 — Австрия-Маджарны чачылыуу: бойсунмагъан чехословак къралны къуралыуу. 1919 — АБШ-ны Конгресси, «къургъакъ законну» къабыл этгенди. 1941 — Ф. Д. Рузвельт, ленд-лизни юсюнден законну СССР-ге джайгъанды. 1965 — Экинчи Ватикан джыйылыу: Nostra Aetate декларация, чууутлуладан Христосну къачда кериу ючюн терсликни алгъанды. 1995 — Бакуну метросунда электропоездде ёртен болгъанды, 289 адам ёлгенди. Тюрлендириу...

29 октябрь Боркиде катастрофа 1787 — Праганы театрында Моцартны «Дон Жуан» операсыны премьерасы ётгенди. 1863 — Халкъла арасы Къызыл Къач къуралгъанды. 1888 — Борки элни къатында патчахны поезди аугъанды (суратда). 1918 — Россияны коммунист джаш тёлюсюню бирлиги къуралгъанды. 1923 — Тюрк, официал халда республика баямланнганды. 1955 — Севастополь бухтада «Новороссийск» линкор атылгъанды. 1956 — Суэц кризис: Израилни аскери Мисирге уруб киргенди. 1998 — Космосха эм къарт астронавт — Джон Гленн — ийилгенди. Тюрлендириу...

30 октябрь Соловец таш Политика репрессияланы къурманларын эсгериу кюн 1918 — Осман империя Биринчи дуния къазауатдан чыкъгъанды. 1937 — Гермес астероид Джерге джууукълашыб ётгенди. 1938 — «Дунияланы къазауаты» романны радиоверсиясы АБШ-да уллу паниканы чуруму болгъанды. 1961 — Джангы Джер айрымканда «Патчах-бомба» атылтылгъанды. 1973 — Европа бла Азияны арасында Босфор кёпюр ачылгъанды. 1990 — Политика репрессияланы къурманларыны атына Соловец таш (суратда) салыннганды. 1995 — Квебекни бойсунмаулугъуну юсюнден референдум. 2005 — Дрезденде Экинчи дуния къазауатдан сора джангыдан ишленнген Фрауэнкирхе клиса ачылгъанды. Тюрлендириу...

31 октябрь Артур Конан Дойль   475 — Кюнбатыш Рим империяны ахыр императору тахха миннгенди. 1517 — Мартин Лютер, Виттенбергде клисаны эшигине 95 тезисин ургъанды, аны бла Реформация башланнганды. 1864 — Невада АБШ-ны къурамына киргенди. 1892 — Артур Конан Дойль (суратда), «Шерлок Холмсну болуулары» китабын чыгъаргъанды. 1922 — Муссолинини къаракёлеклилери Римге кириб патчах къаланы аллы бла ётгендиле. 1956 — Суэц кризис: Уллу Британия бла Франция Суэц илипинни ачдырыр нюзюр бла Мисирни бомбалаб башлагъандыла. 1961 — Иосиф Сталинни ёлюгюню Ленинни-Сталинни кешенесинден чыгъарылыуу. 2000 — Multics операцион система бла ишлеген ахыр компьютер тыйылгъанды. Тюрлендириу...