Википедия:Проект:Кюнде болуула/Август

Хар кюнде тарихде болуула Январь • Февраль • Март • Апрель • Май • Июнь • Июль • Август • Сентябрь • Октябрь • Ноябрь • Декабрь

1 август Нил сермешиу 1291 — Швейцар конфедерация къуралгъанды. 1514 — Москва кърал, Литвадан Смоленскни къазауат этиб алгъанды. 1774 — Джозеф Пристли, кислородну ачханды. 1798 — Наполеон, Абукир тенгиз сермешиуде (суратда) флотсуз къалгъанды. 1801 — I Александр, Россияны гербинден мальтий къачны къоратыргъа буйрукъ бергенди. 1914 — Биринчи дуния къазауат: Германия, Россиягъа къазауат баямлагъанды. 1944 — Анна Франк кесини кюнлюк дефтеринде ахыр джазмасын этгенди. 1981 — Семенланы Исмаил ёлгенди. Тюрлендириу...

2 август Пассажирле Тауэр Сабвэйде 1870 — Темза сууну тюбю бла пассажир вагонну джюрюую (суратда) ачылгъанды. 1914 — Биринчи дуния къазауат: Германия Франциягъа къазауат баямлагъанды. 1934 — Гитлер Германияны фюрери (бачамасы) баямланнганды. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Уманьда сермешиу. 1945 — Потсдам конференцияны бошалыуу. 1972 — Мисир, Ливия эмда Сирия — бир къралны къурагъандыла. 1980 — Италияны Болонья шахарында террорист актны эсеби бла 85 адам ёлгенди. 2007 — Шимал полюсну районунда Бузлауукъ океанны тюбюне Россияны алимлерини тюшюулери. Тюрлендириу...

3 август Миллет баскетбол ассоциацияны эмблемасы Миллет баскетбол ассоциацияны эмблемасы 1492 — Чууутлуланы Испаниядан къысталыулары. 1783 — Японияда Асама вулканны къусханыны эсебинде 35 минг адам ёлгенди. 1818 — «Рюрик» бриг, дуния тёгерек джюзюуюнден сора Кронштадтха къайтханды. 1903 — Илинден къозгъалыуну юсю бла Крушев республика къуралгъанды. 1914 — Биринчи дуния къазауат: Германия, Бельгиягъа къазауат баялмагъанды. 1946 — АБШ-ны Миллет баскетбол ассоциациясы (суратда) къуралгъанды. 1950 — БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгеши, Къытайны БМО-гъа къошулуууна къаршчы чёб атханды. 1958 — Шимал полюсну тюбю бла «Наутилус» деген американ субмарина ётгенди. Тюрлендириу...

4 август Португалияны королю Себастьян 1578 — Африкада юч патчахны сермешиую: Португалияны королю (суратда) хапарсыз тас болгъанды. 1774 — Алуштаны къатында Шумы элде тюрклюле бла сермешиуде 29-джылдагъы полковник Михаил Кутузов къыйын джаралы болгъанды. 1812 — Барклай-де-Толли бла Багратионну 1-чи бла 2-чи орус аскерлери Смоленскни къатында бирикгендиле. 1836 — Москваны Кремлинде Патчах-къонгурау салыннганды. 1902 — Темза сууну тюбю бла Гринвич джаяу туннель ачылгъанды. 1912 — Ла-Маншны юсю бла биринчи пассажир учуу (пассажирле къуру эки болгъандыла). 1914 — Биринчи дуния къазауат: Германия Уллу Британиягъа къазауат баямлагъанды. 1993 — Таджикистан Бойсунмагъан Къралланы Бирлигини Уставын ратификация этгенди. Тюрлендириу...

5 август Петроварадин къала 1583 — Хамфри Гилберт, Шимал Америкада биринчи ингилиз колонияны тамалын салгъанды. 1716 — Савойчу Евгений, Дунай сууда Петервардейн къаланы (суратда) къатында тюрклюлени чачханды. 1772 — Россияны, Пруссияны эмда Австрияны арасында Речь Посполитаяны биринчи бёлюнюую ётгенди. 1775 — Хуан де Айала европачыладан биринчи болуб Алтын Къабакъла ачыкъ богъазны ётюб Мёлеклени айрымканында тюшгенди. 1884 — Нью-Йоркда Бедлоус айрымканда Эркинликни статуясыны биринчи ташы салыннганды. 1891 — Биринчи джол чекле киргизилгендиле («American Express») 1914 — Биринчи дуния къазауат: Черногория, Австрия-Маджаргъа къазауат баямлагъанма. 1924 — Тюркде Ататюркню башламчылыгъы бла полигамия джасакъланнганды. 1967 — Pink Floyd къауумну биринчи альбому чыгъарылгъанды. Тюрлендириу...

6 август «Гыкка» — 1945 джылда Хиросимагъа атылгъан бомба (макети) 1806 — Император II Франц герман таджны унамагъанындан сора Сыйлы Рим империяны чачылыууу. 1845 — Орус география джамагъат къуралгъанды. 1905 — Законла сюзюучю Кърал думаны къуралыууну юсюнден закон чыкъгъанды. 1914 — Биринчи дуния къазауат: Австрия-Маджар, Россиягъа къазауат баямлагъанды. 1915 — «Ёлгенлени атакалары» — Осовец къаланы джакълауну юсю бла орус аскерни контратакасы. 1945 — Японияны Хиросима шахарына американ атом бомбаны атылгъанды (суратда — бомба). 1962 — Уллу Британия, Ямайка айрымкангъа эркинлик бергенди. 1991 — Ингилизли Тим Бернерс-Ли, Бютеудуния гыбы ауну концепциясын тизгенди. Тюрлендириу...

7 август «Джез атлы» 1714 — Орус флотну биринчи хорламы: Гангут сермешиу. 1782 — Петербургда I Пётргъа «Джез атлы» (суратда) деген эсгертме ачылгъанды. 1840 — Ингилизде сабийлени оджакъ ариулаучула этиб ишлетген джасакъланнганды. 1907 — Орус физик Б. Розинг, биринчи телевизион сурат алгъан системаны къурагъанына патент алгъанды. 1918 — УХР бла Дон Республика, чеклени юсюнден кесаматха къол салгъандыла. 1944 — Биринчи американ программаландырылгъан компьютер «Марк I» ишлеб башлагъанды. 1990 — БМО, Иракга къаршчы экономика санкцияла киргизтгенди. 1997 — Канадалыла, Анд тауланы ётген эм Аргентинадан Чилиге баргъан мазаллы газопроводну ишлеб бошагъандыла. Тюрлендириу...

8 август Лионну къуршаланыуу 1793 — Революцион аскер, къаршчы тургъан Лионну (суратда) къуршалагъанды. 1918 — Биринчи дуния къазауат: Амьенде сермешиуню башланнганы. 1940 — Экинчи дуния къазауат: Вильгельм Кейтель, «Кюнчыгъышха къадалыу» директивагъа къол салгъанды. 1945 — СССР, Япониягъа къазауат баямлагъанды. 1960 — Къыбыла Касаи провинция, Конгону къурамындан чыкъгъанын баямлагъанды. 1967 — Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы къуралгъанды. 1966 — Къытайда культура революция официал халда башланнганды. 2008 — Россияны, Гюрджюню эмда Къыбыла Тегейни арасында тири къазауат башланнганды. Тюрлендириу...

9 август Сикстин капелла 1483 — Ватиканда Сикстин капелла (суратда) сыйландырылгъанды. 1852 — Герман Мелвилл Маркиз айрымканланы джерлилеринден къачханды. 1919 — Уллу Британия Персияны кесини протектораты баямлагъанды. 1942 — Ингилизлиле Махатма Гандини тутхандыла. 1945 — Японияда Нагасаки шахарны американ атом бомбаланыуу. 1962 — Роберт Циммерман — Боб Дилан атны алгъанды. 1965 — Сингапурну Малайзиядан айырылыуу. 1974 — Уотергейт къаугъаны эсеби бла Ричард Никсон АБШ-ны президенти постдан кетгенди. Тюрлендириу...

10 август «Ваза» кеме 1500 — Португаллы Диогу Диаш Мадагаскар айрымканны ачханды. 1519 — Магеллан тарихде биринчи дуния тёгерегине айланыугъа чыкъгъанды. 1628 — Биринчи джюзюуюнде огъуна швед флотну флагманы «Ваза» (суратда) аууб батханды. 1675 — II Карл Стюарт Гринвич обсерваторияны биринчи ташын салгъанды. 1792 — Уллу француз революция: Тюильри къалагъа чабыу, XVI Людовикни тутулууу. 1982 — Испанияда Арагон автоном область къуралгъанды. 1985 — Чажма бухтада радиацион авария. 2003 — Россиялы космонавт Юрий Маленченкону «космос некяхы». Тюрлендириу...

11 август Леонид Фермопилледе 480 (б. э. дери) — Фермопил сермешиу (суратда), грек-перс къазауатланы кульминациясы. 843 — Уллу Карлны туудукъларыны арасанды Франк империяны бёлюнюую. 1480 — Тюрклюле, Италияда Отранто шахарны кючлегендиле. 1492 — Сикстин капеллада ётген биринчи конклавда римли папа болуб Борджиа деген испан юйюрню келечиси сайланнганды. 1867 — Гамбургда Марксны «Капиталыны» биринчи тому чыкъгъанды. 1962 — «Восток-3» космос кеме ийилгенди. 1979 — Эки Ту-134 самолёт бир-бирине ургъандыла, «Пахтакор» футбол команда ёлгенди. 1987 — АБШ-ны ФРС-ни тамадасы болуб Алан Гринспен салыннганды (2006 джылгъа дери постунда тургъанды). Тюрлендириу...

12 август Квагганы бодуркъусу 1499 — Тюрк-венециан къазауатланы тенгизде биринчи сермешиую. 1806 — Сантьяго де Линье'ни аскери Буэнос-Айресден ингилизлилени къыстагъанды. 1851 — Исаак Зингер биринчи тикген машинагъа патент алгъанды. 1877 — Американлы Асаф Холл Марсны спутниги Деймосну ачханды. 1883 — Амстердамны зоопаркында дунияда ахыргъы квагга (суратда) ёлгенди. 1898 — Гонолулуда патчах къаланы башында гавай байракъны орнуна АБШ-ны байрагъы тагъылгъанды. 1952 — Москвада, асылгъан поэтлени кечелери (fr). 2000 — Баренцни тенгизинде «Курск» атом суу тюбю кемени катастрофасы. Тюрлендириу...

13 август «Эй, поляклы болгъан, сауутлан!». Совет-поляк къазауатны заманындан поляк плакат. 1521 — Эрнан Кортес ацтеклени ара шахары Теночтитланны кючлегенди. 1553 — Женевачы кальвинистле, Мигель Серветни ассыгъа санаб тутхандыла. 1704 — Герцог Мальборо французланы хорлагъанды. 1905 — Швеция бла Норвегияны арасындагъы унияны бузууну юсюнден референдум. 1920 — Тухачевскийни Варшавагъа джюрюшю (суратда — къазауатны заманындагъы плакат). 1937 — Экинчи Шанхай сермешиу башланнганды. 1952 — Германия бла Япония Халкъла арасы ачха фондну къурамына киргендиле. 1997 — «Къыбыла парк» деген американ анимация сериалны биринчи сериясыны премьерасы. Тюрлендириу...

14 август Кёльнну соборуну белгили «бавар» витражларындан бири, Баварияны королюну саугъасы 1248 — Кёльн соборну (суратда: витражларыны бири) къурулушу башланнганды. 1775 — Россияны императрицасы II Екатеринаны буйругъу бла Запорожье Сечь къурутулгъанды. 1888 — Оливер Шелленбергер, электроэнергияны санаучугъа патент алгъанды. 1908 — Ингилиздеги Фолкстон шахарда биринчи халкъла арасы ариулукъ конкурс ётгенди. 1917 — Биринчи дуния къазауат: Къытай, Германиягъа къазауат баямлагъанды. 1945 — Японияны императору Хирохито, Японияны капитуляциясыны юсюнден буйрукъ чыгъаргъанды. 1947 — Пакистан, бойсунмагъан кърал болгъанды. 1992 — Гюрджюню аскери Абхазияны территориясына киргенди. Гюрджю-абхаз къазауат башланнганды. Тюрлендириу...

15 август Вандом колонна 1534 — Игнатий Лойола, Парижде иезуитлени орденин къурагъанды. 1810 — Парижде Наполеонну хорламларына аталгъан Вандом колонна (суратда) къурулгъанды. 1914 — Биринчи дуния къазауат: Япония, Германиягъа къазауат баямлагъанды. 1920 — Совет-поляк къазауат (1919—1921): «Вислада сейирлик». 1945 — Японияны императору Хирохито, миллетге айтхан сёзюнде Потсдам декларацияны къабыл этгенин баямлагъанды. 1947 — Британ Индия эки къралгъа бёлюннгенди — Пакистан доминион (en) бла Индий Бирлик. 1948 — Корея Республика бойсунмаулугъун баямлагъанды. 1969 — Хиппилени эраларыны ахырын белгилеген Вудсток фестиваль ачылгъанды. Тюрлендириу...

16 август Прусс аскерни джюрюшю 1728 — Витус Беринг Диомида айрымканланы ачханды. 1744 — Уллу Фридрихни Богемиягъа киргени бла экинчи силез къазауат (суратда) башланнганды. 1856 — АБШ-ны Конгресси американ гражданлагъа гуано болгъан айрымканланы кючлерге эркинлик бергенди. 1896 — Клондайкда алтын болгъан джер табылгъанды. 1930 — Аб Айверкс биринчи тауушлу эмда бояулу мультфильм этгенди. 1941 — Сталин къызыл аскерчилеге джесирликге бойсунууну джасакълагъанды. 1960 — Кипр бойсунмагъан кърал баямланнганды. 1962 — Францияны парламенти Француз Индияны Индия Республикагъа бериуню юсюнден законну къабыл этгенди. Тюрлендириу...

17 август Майлз Дэвис 1896 — Бриджит Дрисколл автомобиль ургъанны тарихде биринчи къурманы болгъанды. 1903 — Джозеф Пулитцер Пулитцер премияны къурагъанды. 1914 — Биринчи дуния къазауат: кюнчыгъыш фронтда немецлени биринчи хорламлары. 1916 — Румыния, Антантаны джанында Биринчи дуния къазауатха къошулууну юсюнден кесаматха къол салгъанды. 1959 — Майлз Дэвис (суратда) Kind of Blue деген джаз альбомун чыгъаргъанды. 1970 — Башха планетадан билгилени Джерге джетишимли биринчи берген «Венера-7» аппаратны ийилиую. 1998 — Россияны правительствосы дефолтну баямлагъанды. 1999 — Тюркде 17 минг адам Измитде джер тебрениуню къурманы болгъанды. Тюрлендириу...

18 август Фобос Фобос 1572 — Маргарита де Валуа бла IV Генрихни некяхы. 1590 — Шимал Америкада биринчи ингилиз колонияны джокъ болгъаны белгиленнгенди. 1682 — I Пётр Россияны тахына миннгенди. 1826 — Шотландлы Александр Гордон Ленг европачыладан биринчи болуб Тимбуктугъа джетгенди. 1877 — Асаф Холл, Марсны спутниклеринден уллусун — Фобосну (суратда) ачханды. 1920 — АБШ-ны Конституциясына, тиширыулагъа чёб атыу хакъ берген, онтогъузунчу тюзетиу алыннганды. 1958 — АБШ-да Владимир Набоковну «Лолита» романы чыкъгъанды. 1991 — Совет президент Михаил Горбачёв юй арестге алыннганды. Тюрлендириу...

19 август 1745 — «Чырайлы принц Чарли» Шотландияда француз кемеден тюшгенди. 1772 — III Густав Швецияны Кърал Кенгешини членлерин арестге алгъанды. 1812 — 1812 джылдагъы Ата Джурт къазауатны барыуунда Валутин тауну къатында сермешиу. 1914 — Биринчи дуния къазауат: орус аскерни Гумбинненде алгъа джюрюшюню башланнганы. 1942 — Экинчи дуния къазауатны барыуунда Нормандияда джандаш аскерни биринчи тюшюую. 1944 — Александр Покрышкин (суратда) биринчи юч къат Совет Союзну Джигити болгъанды. 1960 — СССР, ичинде итле бла (Белка бла Стрелка) «Спутник-5» космос аппаратны ийгенди. 1991 — СССР-де август путч. Тюрлендириу...

20 август «Аманлыкъны гоккаларыны» авторну белгилери бла биринчи чыгъармасы 1794 — Американ колонистле бла индей тайпала бирликни арасында «аугъан тереклени къатында сермешиу». 1812 — М. И. Голенищев-Кутузов бютеу орус аскерни башчысы болуб салыннганды. 1857 — «Аманлыкъны гоккаларыны» (суратда) чыкъгъаныны юсю бла къаугъа: Бодлерге «миллет моралны сындыргъаны ючюн» штраф салыннганды. 1882 — Къутхарыучу Христосну храмында П. И. Чайковскийни «1812 джыл» увертюрасы биринчи кере ойналгъанды. 1940 — Селекционер Н. И. Вавилов тутулгъанды. 1960 — Джерге космосдан джанлыла биринчи кере къайтхандыла — Белка бла Стрелка итле. 1968 — «Дунай» операция: Варшава кесаматны аскерлери Чехословакиягъа Прага джазны малтаргъа киргендиле. 1991 — Эстонияны бойсунмазлыгъы баямланнганды. Тюрлендириу...

21 август «Мона Лиза» 1192 — Минамото но Ёритомо Японияны тарихинде биринчи сёгун болгъанды. 1770 — Джеймс Кук Австралияны Британияны иелиги баялмгъанды, кесине да Джангы Къыбыла Уэльс деб атагъанды. 1808 — Вимейруда сермешиу: Наполеонну Португалияда биринчи хорланыуу. 1911 — Луврдан «Мона Лиза» (суратда) урланнганды. 1942 — Кавказ ючюн сермешиу: Минги тауну тёппесине нацист байракъ тагъылгъанды. 1947 — СССР, Италия бла Австрияны БМО-гъа къошулууларына вето салгъанды. 1956 — С. Королевну башчылыгъа бла дунияда биринчи континентле арасы баллистика ракета Р-7 ийилгенди. 1969 — Австралиячы Майкл Деннис Рохэн Иерусалимде Аль-Акса межгитге от салгъанды. Тюрлендириу...

22 август Россияны байрагъы 1485 — Къызыл бла Акъ гюлню къазауатыны бошалыуу. 1531 — Обертынде сермешиу: Польша Молдавияны экинчи уллу аскерин хорлагъанды. 1791 — Сан-Домингода къулланы къаршчы туруулары Гаитян революцияны башланыууна келтиргенди. 1864 — Биринчи Женева конвенциягъа къол салыннганды, Къызыл Къачны джамагъаты къуралгънды. 1910 — Кореяны Япониягъа къошулуууну юсюнден кесаматха къол салыннганды. 1990 — «Эхо Москвы» деген бойсунмагъан радиостанция ишлеб башлагъанды. 1991 — Тёрт бояулу акъ-кёк-къызыл байракъ Россияны кърал байрагъы баямланнганды. 2006 — Донецкни къатында «Пулковские авиалинии» компанияны 612 рейсини авиакатастрофасы. Тюрлендириу...

23 август Молотовну-Риббентропну Пактына къол салыныу 1382 — Тохтамыш хандан Москваны джакълагъан заманда Россияда биринчи кере артиллерия хайырланнганды. 1552 — Орус патчах Къоркъунч Иванны аскери Къазанны къуршалагъынды. 1572 — Парижде Варфоломей кече. 1905 — Япония бла Россияны арасында Портсмут мамырлыкъ кесаматха къол салыннганды. 1935 — Москваны Кремлини къалаларына рубин джулдузла салыннгандыла. 1939 — Москвада Молотовну — Риббентропну пактына (суратда) къол салыннганды. 1943 — Харьков ючюнчю эмда ахыр кере немец аскерледен азатланнганды. 1968 — Ринго Старр «Битлз» къауумдан болджаллы кетгенди. Тюрлендириу...

24 август 79 — Везувийни къусханы бла (суратда) Помпеи, Геркуланум эм Стабии шахарла къурутулгъандыла. 1572 — Варфоломей кече, Францияда гугенотланы къырыу. 1821 — Мексикагъа эркинлик берген Кордова кесаматха къол салыннганды. 1898 — Граф Муравьёв, Мамырлыкъны юсюнден биринчи Гаага конференцияны чакъыргъанды. 1949 — НАТО-ну къуралыууну юсюнден кесамат кючюн алгъанды. 1968 — Франция, термоядролу сауутуну биринчи сынауларын ётдюргенди. 1991 — Украина бойсунмаулугъун баямлагъанды. 1995 — Windows 95 операцион система сатыугъа чыкъгъанды. Тюрлендириу...

25 август Джандашла Парижде 325 — Никеяда собор христианланы Пасха кюнню тергеулерини джорукъларын айыргъанды. 1580 — Приор Антоний Алькантараны къатында хорланнганды, Португалия Испаниягъа къошулуннганды. 1825 — Уругвай Бразилиядан бойсунмаулугъун баямлагъанды. 1944 — Парижни джандашла бла азатланыуу (суратда). 1957 — «Ракета» деген суу тюбю къанатлары бла пассажир теплоход биринчи рейсине кетгенди. 1968 — Къызыл майданда Чехословакиягъа аскер киргизиуге къаршчы демонстрация ётгенди. 1991 — РСФСР-де КПСС-ни мюлкю кърал иелик баямланнганды. 2006 — Ёртенни эсеби бла Санкт-Петербургну Троицк соборуну баш куполу оюлгъанды. Тюрлендириу...

26 август Кракатау 1071 — Манцикертде сермешиу: император IV Роман Диоген сельджук-тюрклеге джесирликге тюшгенди. 1346 — Кресиде сермешиу, Джюзджыллыкъ къазауатны баш сермешиулеринден бири. 1466 — Флоренцияда банкир Лука Питтини Козимо Медичиге къаршчы тиллешиую ачылгъанды. 1542 — Орельянаны Амазонка бла энгишге джюзген экспедициясы Атлантика океаннга джетгенди. 1789 — Революцион Франция Адам бла гражданинни хакъларыны декларациясын къабыл этгенди. 1883 — Кракатау вулканны (суратда) бек кючлю къусууу, он мингле бла ёлгенле. 1999 — Майкл Джонсон 400 метрге чабыуда бусагъатха дери баргъан рекордну салгъанды. 2008 — Россия, Абхазия бла Къыбыла Тегейни бойсунмаулукъларын таныгъанды. Тюрлендириу...

27 август Ахалцихни штурм этиу 1689 — Нерчинск кесамат Россия бла Къытайны арасында чеклени биринчи кере белгилегенди. 1828 — Ахалцих (суратда) деген тюрк къаланы орус аскер кючлегендие. 1896 — Тарихде эм къысха къазауат (Британия бла Занзибарны арасында). 1916 — Биринчи дуния къазауат: Румыния Австрия-Маджаргъа къазауат баямлагъанды. 1928 — Брианны — Келлогну пактына алтмышдан кёб кърал къол салгъанды. 1939 — Реактив самолётну (Heinkel He 178) биринчи учууу. 2000 — Останкино телекъалада ёртен. 2003 — Марс Джерге 60000 джылны ичинде эм бек джууукълашханды. Тюрлендириу...

28 август Мартин Лютер Кинг 475 — Флавий Орест Римни тахына кесини джашын Ромул Августну миндиргенди. 1349 — Майнцда къаугъаланы заманында, ёлетни джайылгъаны ючюн терслениб, 6000 чууутлу ёлтюрюлгенди. 1565 — АБШ-да эм эски шахар болгъан Сент-Огастинни тамалы салыннганды. 1851 — Петербург бла Москваны арасында темир джол ачылгъанды. 1904 — Америкада Ньюпорт шахарда автоджюрютюучю асыры терк баргъаны ючюн тарихде биринчи кере тюрмеге тутулгъанды. 1941 — Итил немецлени Сибирь бла Къазахстаннга депортацияны юсюнде указ чыкъгъанды. 1946 — АБШ, Монголия бла Албанияны БМО-гъа кириулерине вето салгъанды. 1963 — Мартин Лютер Кинг (суратда) американлылагъа «Мени бир муратым барды» деген сёзюн айтханды. Тюрлендириу...

29 август Мохач сермешиуню суратлагъан тюрк миниатюра 1528 — Мохач сермешиу (суратда): король II Лайош ёлгенди, тюрклюле Маджарны кючлегендиле. 1756 — Уллу Фридрих Саксониягъа уруб киргенди, Джетиджыллыкъ къазауат башланнганды. 1831 — Майкл Фарадей биринчи электрик трансформаторну демонстрациясын джетишимли ётдюргенди. 1885 — Немец инженер Готтлиб Даймлер мотоциклге патент алгъанды. 1897 — Базелде Биринчи сионист конгресс ётгенди. 1907 — Ишлениб бошалмагъан Квебек кёпюрню оюлууу, 75 адам ёлгенди. 1912 — Франц Рубону «Бородино сермешиу» панорамасы ачылгъанды. 1949 — СССР-де биринчи атом бомбаны сынау. Тюрлендириу...

30 август «Дискавери» космос кеме 1721 — Шимал къазауатны ахырын салгъан, Ништадт мамырлыкъ кесаматха къол салыннганды. 1813 — Кульмда сермешиуде орус аскер генерал Вандамны джесирликге алгъанды. 1854 — Кърым къазауат: Петропавловскну джакълауну башланыуу. 1873 — К. Вейпрехт бла Ю. Пайерни австрий экспедициясы Баренцни тенгизини шималында киши билмеген джерни джагъаларына джетгенди. 1918 — Фанни Капланны Владимир Ленинни ёлтюрюрге чабыуу. 1942 — Германия Люксембургну аннексия этгенди. 1984 — «Дискавери» шаттлны (суратда) биринчи учууу. 1990 — Татарстан Республиканы кърал суверенитетини юсюнден декларация къабыл этилгенди. Тюрлендириу...

31 август Гливицкая радиовышка 1804 — Луизиананы сатыб алыу: Питсбургдан Шош океаннга Льюис бла Кларкны экспедициясы чыкъгъанды. 1907 — Ингилиз-орус конвенциягъа къол салыу бла Антантаны къуралыуу тамамланнганды. 1914 — II Николайны указы бла Санкт-Петербургну аты Петроградха тюрленнгенди. 1928 — Бертольд Брехтни бла Курт Вайлни «Юч капеклик операсы» премьерасы. 1935 — Шахтёр Стаханов, норманы 14 къатха оздуруб, 5-сагъатлыкъ сменасына 102 тонна кёмюр чыгъаргъанды. 1939 — Гливицеде немец радиостанциягъа (суратда) чабыу инсценировка этилгенди, бу Экинчи дуния къазауатны башланыууна чурум болгъанды. 1974 — Греция НАТО-дан чыгъаргъа оноу этгенин баямлагъанды. 1980 — Польшада «Солидарность» профсоюз къуралгъанды. Тюрлендириу...