Вето

Ве́то (лат. veto — джасакълайма) — къайсы болса да оноуну къабыл этиуюню бир адам бла неда къауум бла тохтатыр эмда блок этер хакъды.

Вето абсолют вето (мисалгъа, БМО Къоркъуусузлукъ Кенгешини оноуун дайым кирген къралланы къайсысы болса да вето этсе, ол оноу алынмай тохтайды), неда суспензиялы ветону айырадыла (ётерге болгъан) (сёз ючюн, АБШ-ны закон чыгъарыусу системасында, АБШ-ны Келечиле палатасы эмда Сенаты ауазланы юч этиб экисин берселе, оноу Президентни ветосун ётеди. Неда Польшаны юлгюге алыргъа боллукъду, анда ветону ётер ючюн ауазланы беш этиб ючюсю керек болады). Суспензиялы ветону кючюне кёре «кючлю» эмда «къарыусуз» ветону айырадыла.

Къарыйусуз ветода парламент закон проектни джангыдан къараргъа керек болады. Аны ётер ючюн, тюз бегимлени алыргъа джетишген кёбчюлюк джетеди. Сёз ючюн, Францияны, Италияны, Тюркню президентлеринде къарыусуз суспензиялы вето эркинлик барды.

Кючлю ветону ётер ючюн, законла бла айгъакъланнган кёбчюлюк керек болады, кёбюсюне ол ишексиз кёбчюлюк болады эмда къыйын джорукъланы ичине сыйыныб бардырылады. Сёз ючюн, АБШ-ны Президентинде кючлю вето хакъ барды.

Бир къауум къраллада (Германия, Уллу Британия, Япония) кърал башчы джангы законну къабыл этерге керек болса да, вето этерге эркинлиги джокъду.

Вето эркинлик джамагъат институт болуб биринчи кере Буруннгу Римде чыкгъанда. Рим республикада консулланы хар бири башха консулну аскер неда граждан оноуун, бегимин толтурууну тохтатыргъа хакъы болгъанды. Аны тышында, хар трибун кеси башына Сенат къабыл этген законну, мюкюл этмезге эркинлиги болгъанды.