Вагиф Султанлы

Вагиф Султанлы (азер. Vaqif Sultanlı) — Азербайджанны Кюрдамир районну Шахсеван деген элинде 1958 жыл 26-чы мартда туугъанды) – азербайджанлы жазыучу, адабият тинтиучю, кёчюрмечи эм публицист, филология илмуланы доктору, профессор.

Вагиф Султанлы
Туугъан аты	Vaqif Sultanlı
Чам ат(лар)ы	Вагиф Султанлы
Туугъаны	26-чы март 1958 жыл Кюрдамир район, Азербайджан
Гражданлыгъы	Азербайджан
Миллетлиги	тюрклю
Джашагъан джери	Баку, Азербайджан
Диплом(лар)ы	филология
Этген иш(лер)и	филология илмуланы доктору, профессор
Баш иш(лер)и	адабият кесаматчы
Башха ишлери	жазыучу, корреспондент
Окъууу	Баку кърал университети
Юй бийчеси	Алмаз Гасанкызы

Жашауу

Вагиф Султанлы Азербайджан Республиканы Кюрдамир районну Шахсеван деген элинде 1958 жыл 26-чы мартда туугъанды.

Кюхнебазар элни орта школун бошагъанды (1964-1974). Школда окъугъаны бла бирге, Курдамир районну музыка школуна да жюрюгенди (1970-1975). Бир ауукъ заманны Курдамир районну электросетинде ишчи болуп уруннганды (1974-1976).

Баку Къырал Университетни филология факультетин айырмалы бошагъанды (1981).

Ол урунуу жолун Исмайыллы районну Галаджык элинде азербайджан тил бла адабияны устазы болуп башлагъанды, окъууундан ары ийген эдиле да. Ызы бла Баку Къырал Университетни Бюгюннгю Азербайджан адабиятны кафедрасыны аспиранты болуп ёсдюргенди билимин.

1984 ж. «Азербайджан драматургияда къылыкъ проблемасы (1970-1980)» деген диссертациясын къоруулайды ол, 1997 жыл а – «Мамед Эмин Расулзадени жашауу эм адабият иши» деген доктор диссертациясын». 1999 жылдан бери Баку Къырал Университетни Азербайджан адабиятыны тарих кафедрасыны профессоруду.

Жамауат иш бла тохтаусуз кюрешеди. 1991 жыл Азербайджановедлени Битеудуния Ассоциясын къурагъанды эм аны башчысына айырылгъанды.

«Эркинлик» эм «Эркин Европа» деген американ радиостанцияны азербайджан адабиятдан бериулерини корреспонденти болуп ишлегенди (1995-1998). Польшалы «Худафарин» (1995), шведли «Араз» (1996-1997), эм американ «Дунияны азербайджанлылары» (2000-2012), деген басма чыгъармаланы баш редактору да болгъанды.

Ол Тюркде орналгъан Кипр-Балкан-Евразиялы организацияны тюрк адабиятыны кавказ бюросуну оноучусуду. (KIBATEK).

1999 жыл июньдан октярьге дери Великобританияны Эдинбург Университетниде «Ингилиз адабият эм батыш маданият» усталыкъдан илму практиканы ётгенди.

Гасанбек Зардаби атлы саугъагъа (1995), тюрк тилге (тюрк тиллеге) къуллугъу ючюн Кипр-Балкан-Евразиялы тюрк адабият Организацияны халкъла аралы саугъасына (2003) тийиншли болгъанды; Мисирни Маданият Минстерствосуну Даражалы грамотасы (2014), Тюрк Тиллени Жангыртыу Итиним Гюренини айырма ишлери ючюн саугъала бла да белгиленнгенди (2017).

Швецияда (2001), Голландияда (2002), Германияда (2004), Бельгияда (2008) эм Великобританияда (2010) баргъан Битеудуния Азебайджанлыланы Конгрессини симпозиумларында Правленни членине айырылгъанды (КАМ).

2012 жыл къуралгъан, ара офиси Пекинде орналгъан, Эпосланы Тинтген Халкъла аралы Организацияны члениди (The International Society for Epic Studies).

2018 жыл США-да орналгъан Жазыучуланы Халкъла Аралы Ассоциациясына член болгъанды. Аны чыгъармалары США-да, Англияда, Тюркде, Данияда, Мисирде, Иранда, Россияда, Украинада эмда башха къыраллада чыкъгъандыла.

Тюрлю-тюрлю къыраллада бардырылгъан халкъла аралы симпозиумлагъа, конференциялагъа, форумлагъа эм семинарлагъа къатыша, Азербайджан адабият эм маданият бла шагъырейлик этгенди.

Юйдегилиди, эки сабийи барды.

Суратлау чыгъармачылыкъ

Адабият ишге ол ёсемек заманында киришгенди, алай «Ачыханс ийиси» деген биринчи хапарын а «Азербайджан тиширыуу» деген журналда 1980 жыл басмалагъанды. Андан бери басмада хапарлары, кёчюрмелери, алимлик-публицистика статьялары тохтаусуз чыкъгъанлай турадыла.

«Унутулуу тюшю» (1982), деген роман аны чыгъармачылыгъында белгили жерни алады, анда къабырланы кёчюрюу уллу тынгысызлыкъча, къатышлыкъча суратланады жамауат жашауда. Ол къатышлыкъ романда суратланнган сыфатланы ич дунияларын ачыкъларгъа онг береди. Къабырланы чачхан бульдозерчи кеси кесин ёлтюргени бла бошалгъан романда автор адеп-къылыкъ сыйлылыкъны ёлюмге къарчылыгъын тенглешдириу муратлы болгъанды.

«Адам тенгизи» (1992), кертилик бла метафоралы къатыш жазылгъан романыавторнусуратлау чыгъармачылыгъында энчи жерни алады. Романда озгъан ёмюрню сексенинчи жылларында болгъан иш суратланады. Ёлюм жазадан къутхарылгъан, тыш шахарда жашырын жашагъан жигитни юсюнде бла аны сыфатында, жамауатны адеп-къылыкъ жашаууна сингнген жеклик проблеманы онгайтыу мадар излеу кесине жол тапханды авторну бу суратлау чыгъармасында.

«Къумда согъуш» деген (2010), кесини нарратив хат энчилиги бла айырма романында, заманны бир ненча кесекге бёлюннгенча этип хапарлай, аны жигити келечекни угъайлап, озгъан заманнга жол нек салагъаны кёргюзтюледи.

Болумну ол ызда барыуу авторгъа адам бла дунияны юсюнден кесини философия сагъышларын ачыкъларгъа онг береди. «Къумда согъуш» деген романы энчилиги – дунияны бийлеп баргъан жеклик, унутулуу, жандауурсузлукъ, керексизлик проблемалагъа къажаулукъ.

Вагиф Султанлыны «Акъ жол», «Эрттен туман», «Чапыракъсыз бутакъланы жашил жырлары», «Хашкен», «Дорбун», «Кутуб кече», «Ата журт», «Айрыкам», «Ылызмы», «Артхалагъан агъым», «Тилсиз жюзюк», «Чалдишли ит орун», «Кёнделен ауана», «Топуракъ сыйкъырчылыкъ» эм башха хапарлары ёзюмек хаты, тили бла да энчиди. Авторну къаламындан быллай тарих хапарла да чыкъгъандыла: «Тюбешир жер», «Наваи-Гумру», «Хумаюн», эм б.

Андан сора да лирико-романтикалы халда жазылгъан кёп миниатюраны авторуду ол.

Илму чыгъармачылыгъы

Суратлау чыгъармачылыгъы бла бирге, автор адабиятда теориялы-эстетика соруула бла да кюрешеди. Аны адабият-кесамат эм маданият-тинтиу байламлы излеми «Мамед Эмин Расулзадени адабият дуниясы» (1993), «Къыйын жолну жолоучусу» (1996), «Эркинликни обукълары» (1997). «Азербайджан эмиграция адабият» (1998), «Адабият-теориялы иллюстрацияла» (2000), «Жашауну сакълау жагъасы» (2004), «Адабият кесамат окъутууну соруулары» (2007), «Азербайджан адабият кесамат» (2012), «Хуруятха сюймеклик» (2014), «Азербайджан адабият кесамат» (2019) эм б. китаплада кёргюзтюлгенди. Авторну чыгъармачылыгъында азербайджан эмиграция адабият аны ишинде энчи жерни алады.

Вагиф Султанлы кесамат эм адабият болум бла байламлы кёп публицистика ишлени, алимлик-публицистика статьяланы авторуду. Къыралла аралы конференциялада, симпозиумлада, форумлада эм семинарлада окъулгъан докладлары аны илму чыгъармачылыгъында магъаналы жерни аладыла.

Кёчюрмечилик иши

Вагиф Султанлы кёчюрмечилик иш бла да кюрешеди. Ол Решат Нури Гюнтекинни «Къужму» бла «Тирмен» деген романларын азербайджан тилге кёчюрюп, аланы басмадан чыгъаргъанды. Андан сора да – Сергей Житомирскийни «Сиракуздан алим» деген тарих повестин, Эрвин Штритматтерни, Ярослава Гашекни, Вейо Мерини, Густава Стопкини эм башхаланы хапарларын. Мамед Эмин Расулзадени «Пантуранизмни юсюнден» деген чыгъармасын да (бир башха кёчюрмечи бла бирге) орус тилден аудургъанды.

Китапла

• Ёчюлген жулдузла (повесть бла хапарла) – 1988
• Адам тенгизи (роман) – 1992
• Мамед Эмин Расулзадени адабият дуниясы (дерслик китап) – 1993
• Къыйын жолну жолоучусу (монография) – 1996
• Эркинликни обукълары (статьяла жыйымдыгъы)–1997
• Азербайджан эмиграция адабият (дерслик китап) – 1998
• Къулла базары (хапарла, миниатюрала, эсселе) – 1999
• Адабият-теориялы иллюстрацияла (теоретикалы кесекле) – 2000
• Унутулуу тюшю (роман, хапарла эм эсселе) – 2002
• Жашауну сакълау жагъасы (диалог-монография) – 2004
• Адабият кесамат окъутууну соруулары (дерслик китап) – 2007
• Азербайджан адабият кесамат (дерслик китап) – 2009
• Болмачылыкъ ёзени (роман бла хапарла) – 2010
• Азербайджан адабият кесамат – Жангыртылып II чыкъгъаны (дерслик китап) – 2012
• Хуруятха сюймеклик (монография) – 2014
• Къумда сермеш (роман) – 2015
• Азербайджан адабият кесамат – Жангыртылып III чыкъгъаны (дерслик китап) – 2019