Шахар агломерация

Агломерация, конурбация ( лат. agglomero — къошама) — адам джерлешим джерлени джыйылыуу, асламысы бла шахарла боладыла, ала бир-бирлери бла бек байламлы боладыла, бир-бирде уа бирлешиб, бир шахар кибик болуб къаладыла.

Бираралы (бир уллу шахарны тёгерегинде къуралгъан, сёз ючюн , Москова агломерация) эмда талай аралы агломерацияла боладыла (талай ёзек шахары болгъан, сёз ючюн Германия Рур регионунда).


Бирлешиуню шартлары тюзет

  • кёбчюлюк халда урунуу, окъуу, турмуш, маданият эмда рекреация джолоучулукъла,
  • 1,5-сагъат заманны ичинде биринден бирине джетерге мадар,
  • дайым джюрюген шахар тюбю электропоездлени, автобусланы, кемелени болуу,
  • аэропортну, темир джол тюйюмчекни - терминалны, суу портны-терминалны ортакъ болууу,
  • байлагъан джолланы узунлугъу бла адамны тыкъ джерлешгени д. а. к.

Къошулмауну шартлары:

  • узакълыкъ,
  • ачыкъдан джол болмауу,
  • джууукъ болмагъан, кеси-кесинг баджаргъа шахарла.

Айныгъан къраллада агломерацияда адам басыннганы мийик дараджагъа чыгъады. Агломерацияланы ёсюулери промышленность чыгъарыуну да орналыууна себеб болады. Агломерацияланы ёсюую, неда талайны бирлешиую мегалополисни къуралыууна чурум болады, мегалаполис адам джерлешимлени эм уллу шекилине саналады.

Конурбация — (лат . con — бирге эм urbs — шахар),

  1. талай аралы шахар агломерация, ёзегинде уллулугъу бла, магъанасы бла талай тенг шахарны тутады (сёз ючюн, Германияны Рур бассейнинде шахарланы джыйылыуу).
  2. Шахар агломерацияны синонимиди.

Эм уллу конурбацияла (кёб аралы агломерацияла) Европада — Рур ГФР-де (11,5 млн адам), Рандстад Холланд Нидерландлада (7 млн), Японияда — Токайдо мегалополис (60 млн) эмда талай башха къраллада бардыла.

Эм уллу агломерацияла тюзет

Дунияда 10 млн адамдан кёб джашагъан уллу агломерацияла (2009 джылны 1-чи январына)[1]):

агломерация адам саны киргенле кърал
1 Токио 33,8 млн Йокогама, Кавасаки, Сайтама Япония
2 Сеул 23,9 млн Пучхон, Коян, Инчхон, Соннам, Сувон Къыбыла Корея
3 Мехико 22,9 млн Несауалькойотль, Экатепек-де-Морелос, Наукальпан-де-Хуарес Мексика
4 Дели 22,4 млн Фаридабад, Газиабад Индия
5 Мумбаи 22,3 млн Бхиванди, Кальян, Тхане, Ульхаснагар Индия
6 Нью-Йорк 21,9 млн Ньюарк, Патерсон АБШ
7 Сан-Паулу 21,0 млн Гуарульюс Бразилия
8 Манила 19,2 млн Калоокан, Кесон Филиппинле
9 Лос-Анджелес 18,0 млн Риверсайд, Анахайм, АБШ
10 Шанхай 17,9 млн Къытай
11 Осака 16,7 млн Кобе, Киото Япония
12 Калькутта 16,0 млн Хаура Индия
13 Карачи 15,7 млн Пакистан
14 Гуанчжоу 15,3 млн Фошань Къытай
15 Джакарта 15,1 млн Бекаси, Богор, Депок, Тагенганг Индонезия
16 Каир 14,8 млн Гиза, Хелуан, Шубра-Эль-Хайма Мисир
17 Москва 14,5 млн Россия
18 Буэнос-Айрес 13,8 млн Сан-Хусто, Ла-Плата Аргентина
19 Пекин 13,2 млн Къытай
20 Дакка 13,1 млн Бангладеш
21 Стамбул 12,5 млн Тюрк
22 Рио-де-Жанейро 12,5 млн Нова-Игуасу, Сан Гонсалу Бразилия
23 Тегеран 12,5 млн Кередж Иран
24 Лондон 12,3 млн Ингилиз
25 Лагос 11,4 млн Нигерия
26 Париж 10,0 млн Франция

Эресейде 1 млн адамдан артыкъ джашагъаны бла уллу агломерацияла (2009 джылгъа)[1]),

  1. Москова агломерация 14,5 млн.
  2. Санкт-Петербург агломерация 5,4 млн.
  3. Самара-Тольятти агломерация 2,5 млн.
  4. Екатеринбург агломерация 2,2 млн.
  5. Нижний Новгород агломерация 2 млн.
  6. Ростов агломерация 1,8 млн.
  7. Новосибирск агломерация 1,7 млн.
  8. Волгоград агломерация 1,4 млн.
  9. Къазан агломерация 1,43 млн.
  10. Челябинск агломерация 1,32 млн.
  11. Уфа агломерация 1,28 млн.
  12. Омск агломерация 1,2 млн.
  13. Саратов агломерация 1,2 млн.
  14. Пермь агломерация 1,2 млн.
  15. Новокузнецк (Кузбасс) агломерация 1,15 млн.
  16. Тула-Новомоск агломерация 1,1 млн.
  17. Набережные Челны агломерация 1,1 млн.
  18. Воронеж агломерация1,1 млн.
  19. Иркутск агломерация 1,1 млн
  20. Красноярск агломерация 1,02 млн.


   Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Шахар агломерация.

Белгиле тюзет

  1. 1,0 1,1 Дунияны агломерациялары ингил. (15-чи июнь 2009). Тинтилгенди: 15-чи июнь 2009.